تعریف مالیات می‌تواند معنا و مفهوم گسترده‌ای داشته باشد؛ می توان در یک تعریف ساده آن را هزینه ای دانست که افراد جامعه آن را پرداخت می کنند تا هزینه های عمومی جامعه را تامین کنند. یکی از تعاریف مشهور در مورد انواع مالیات در ایران، تعریفی است که سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ارائه کرده است. طبق این تعریف، مالیات، پرداختی است الزامی و بلاعوض که به اشخاص، موسسات، دارایی ها و … تعلق می گیرد.
در این مطلب قرار نیست تعریف مالیات در ایران را برایتان بگوییم، چرا که در مقاله مالیات چیست به طور مفصل به این موضوع پرداخته ایم. در مقاله انواع مالیات در ایران ابتدا تعریفی مختصر از مالیات و جزئیات مربوط به آن ارائه می کنیم و خیلی سریع به سراغ معرفی انواع مالیات می رویم. مالیات در ایران مثل کشورهای دیگر جهان انواع مختلفی دارد و به دسته های مختلفی تقسیم می شود. در این مطلب انواع مالیات در ایران را معرفی می کنیم و در مورد هر کدام به صورت جداگانه توضیح می دهیم. البته پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به صفحه “مالیات شرکت‌ها” بزنید تا اطلاعات بیشتری درباره این موضوع به دست آورید.
اساس و مبنای مالیات چیست؟
حالا بد نیست قبل از اینکه انواع مالیات را معرفی کرده و به تحقیق در مورد مالیات بپردازیم، کمی به فلسفه دریافت و پرداخت مالیات نیز توجه کنیم. چرا مالیات؟
نکته جالب اینجاست که چرایی انواع مالیات و فلسفه دریافت و پرداخت آن در هر کشور دنیا ممکن است متفاوت باشد. نحوه دریافت مالیات توسط حکومت ها و نرخ آن در جای جای کره زمین مشخص می کند که چرا مالیات دریافت می شود. با یک مثال قضیه طبقه بندی انواع مالیات روشن تر می شود:
به نظر شما فلسفه و علت دریافت مالیات در کشوری که قوانین آن بر روی دریافت مالیات سنگین از ثروتمندان تمرکز کرده با علت دریافت مالیات در کشوری که به طور یکسان از همه مردم مالیات دریافت می کند یکسان است؟ قطعا خیر.
حتی اینکه مالیات در چه محلی مصرف شود نیز در علت دریافت آن و فلسفه دریافت مالیات تاثیر دارد. برای مثال فلسفه انواع مالیات ها قطعا در کشوری که بیشتر مالیات دریافتی را در زمینه نظامی صرف می کند با فلسفه آن در کشوری که مالیات و انواع آن را صرف طرح های عمرانی یا آموزشی می کند متفاوت است. برای محاسبه دقیق و درست مالیات نیز، می‌توانید روی نرم افزار مالی سپیدار حساب کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، از طریق شماره 02181022000 با مشاورین ما در ارتباط باشید.
انواع مالیات در ایران؛ چند نوع مالیات داریم؟
مالیات و انواع آن در ایران به 2 دسته کلی تقسیم می شوند. هر کدام از این 2 دسته مالیات در ایران زیر مجموعه های خود را دارند:
- مالیات های مستقیم
- مالیات های غیر مستقیم
مالیاتها یا به طور مستقیم اعمال می‌شوند یا به صورت غیر مستقیم.در مالیات‌های مستقیم درآمد و دارایی در نظر گرفته می شود و در مالیات غیر مستقیم به موضوع مصرف و محدود کردن واردات بیشتر اشاره می شود.
مالیات مستقیم چیست؟
در مجموعه مقررات مالیاتی، مالیات‌های مستقیم به دو صورت مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی محاسبه می‌شوند. مالیات بر درآمد در واقع آن است که هنگام دریافت هرنوع درآمدی (شامل حقوق، املاک، کشاورزی و…) مبلغی به عنوان مالیات از آن کسر می‌شود و مبلغی که تحت عنوان درآمد به دست شما می‌رسد، با کسر مالیات است. مالیات بر دارایی مانند املاک و مستغلات، مالیات بر ارث، حق تمبر و …. نیز به صورت سالانه بر تمام دارایی‌های یک فرد وارد می‌شود.
مالیات غیر مستقیم چیست؟
رایج‌ترین نوع مالیات غیر مستقیم مالیات بر مصرف است که هنگام خرید کالاها و محصولات آن را می‌پردازیم. از انواع دیگر و مثال برای مالیات غیر مستقیم مالیات بر ارزش افزدوه و مالیات‌های گمرکی است. برای محدود کردن واردات و تقویت تولید داخلی برخی مالیات‌های سنگین بر کالاهای گمرکی وارد می‌شود.
انواع مالیات مستقیم و زیرمجموعه آن‌ها
همانطور که اشاره کردیم در طبقه بندی انواع مالیات، انواع مالیات مستقیم به دو دسته مالیات بر دارایی و انواع مالیات بر درآمد تقسیم می شوند. در بحث مالیات بر دارایی، مبنای محاسبه مالیات، ثروتی است که مودی دارای آن است. اما در انواع مالیات بر درآمد، مبنای محاسبه مالیات، درآمد یک فرد یا شرکت است. همه این موارد با عنوان مالیات های مستقیم شناخته می شوند. در ادامه موارد انواع مالیات بر دارایی را بررسی می کنیم و سپس به سراغ موارد مالیات بر درآمد می رویم.
مالیات بر دارایی
دارایی همه حقوقی است که یک شخص حقیقی یا حقوقی نسبت به اشیا، اموال، املاک و غیره دارد و به او اجازه تصرف مالکانه در این موارد را می دهد. مالیات بر دارایی خود به 2 دسته تقسیم می شود:
- مالیات بر ارث
- حق تمبر
مالیات حق تمبر؛ زیر مجموعه انواع مالیات بر دارایی
یکی از انواع مالیات مستقیم که در دسته مالیات بر دارایی تعلق می گیرد مالیات حق تمبر است. این نوع مالیات از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد و مدارک از مودی دریافت می شود. مثال این مالیات های حق تمبر، حق تمبری است که روی برگ های چک های بانکی چاپ می شود.
2 – مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد که یکی از انواع مالیات های مستقیم است به 7 دسته تقسیم می شود. همه مواردی که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم مالیات ها در ایران است که بر درآمد تعلق می گیرد. این 7 دسته از انواع مالیات بر درآمد شامل موارد زیر هستند:
مالیات بر درآمد املاک
منظور از درآمد املاک درآمدی است که از طریق دریافت اجاره کسب می شود. به این درآمد مالیات تعلق میگیرد و دارنده این ملک باید مالیات آن را بپردازد. در واقع درآمد اجاره ملک بعد از کسر شدن 25 درصد از آن (بابت هزینه ها و استهلاک ها) برای تعلق گرفتن مالیات بر درآمد ایران مورد محاسبه قرار می گیرد.
البته اگر اجاره یک ملک تنها راه درآمدی شخص حقیقی باشد، تا میزان مشخصی از مبلغ که دولت در انواع مالیات بر درآمد حقوق از مالیات معاف کرده باشد نیازی به پرداخت مالیات بر درآمد املاک نخواهد بود.
البته انواع مالیات بر درآمد املاک تنها شامل اجاره نیست و نقل و انتقال ملک نیز مشمول مالیات محسوب می شود. در این میان پیشنهاد می کنیم مقاله سپیدار سیستم در مورد مشمولین ارزش افزوده را مطالعه کنید.
مالیات بر درآمد کشاورزی
درآمد کشاورزی نیز از مواردی است که مشمول مالیات ها است، البته در حال حاضر در کشور ما چنین نیست. طبق قانون انواع مالیات مستقیم هرگونه درآمد ناشی از فعالیت هایی مثل دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، پرورش زنبورعسل، صیادی، ماهیگیری و موارد مشابه نیاز به پرداخت مالیات ندارند.
مالیات بر درآمد حقوق
تعریف مالیات بر درآمد حقوق از مواردی است که دارای پیچیدگی های بسیاری است. به طور کلی اگر یک شخص حقیقی برای شخص حقوقی یا حقیقی دیگری کار کند و در مقابل پول دریافت کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق خواهد بود. پرداخت مالیات بر درآمد حقوق به عهده ی کارفرما است، اما این مبلغ در واقع از جیب کارکنان کسر می شود، به این معنی که قبل از واریز حقوق هر شخصی، مالیات حقوق او کسر می شود و به حساب دولت واریز می شود.
البته در تعریف مالیات بر درآمد حقوق تنها به حقوق هایی که بالاتر از سقف تعیین شده باشند تعلق می گیرد و حقوق های پایینتر از این مبلغ معاف از مالیات هستند. اگر می‌خواهید در مورد مالیات، مطالب بیشتر و تخصصی‌تری بدانید، پیشنهاد می‌کنیم سری به صفحه آموزش مالیات بزنید.
مالیات بر درآمد مشاغل
مالیات بر درامد مشاغل به درآمدی تعلق می گیرد که شخص حقیقی با اشتغال به مشاغل تجاری مثل خدمات پزشکی به دست می آورد. در واقع باید از کل فروش کالا یا خدمات مشاغل، هزینه های آن کسر گردد و سپس مالیات آن محاسبه شود. این نوع مالیات بر درامد به وسیله خوداظهاری تشخیص داده و توسط سازمان امور مالیاتی دریافت می شود.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
هرگونه فعالیت انتفاعی که توسط شرکت های تجاری یا اشخاص حقوقی انجام می شود مطابق قانون شامل مالیات خواهند بود. از جمع درآمد های موسسات و اشخاص حقوقی مالیات دریافت می شود که به آن مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی گفته می شود.
مالیات بر درآمد اتفاقی
حتی بر درآمدهایی مثل برنده شدن در جایزه ها یا اموال بخشیده شده به یک شخص نیز مالیات وضع می شود. تمام درآمدهایی که از این اتفاقات حاصل می شوند و ادامه دار هم نیستند مشمول مالیات هستند.
مهم ترین انواع مالیات غیر مستقیم و زیر مجموعه آن ها
مالیات غیر مستقیم نیز مالیات هایی هستند که به صورت غیر مستقیم دریافت می شوند. مهم ترین انواع مالیات های غیر مستقیم، نیز به 3 دسته اصلی تقسیم می شوند:
- حقوق و عوارض گمرکی
- مالیات بر مصرف
- مالیات بر ارزش افزوده
حقوق و عوارض گمرکی (مالیات بر صادرات و واردات)
این نوع مالیات که مهمترین مالیات غیر مستقیم بوده مالیات بر صادرات و واردات نیز گفته می شود، چرا که حقوق و عوارض گمرکی در واقع مالیات هر کشور برای صادرات و واردات کالای مختلف است. این مالیات با عنوان تعرفه های گمرکی مشهور است. حقوق و وعوارض گمرکی از جمله انواع مهمترین مالیات غیر مستقیم است که تابع سیستم های کلان اقتصادی هستند و تغییر در آن ها می تواند شرایط اقتصادی یک کشور را تغییر دهد. این نوع مالیات از مالیات غیر مستقیم تنها یک راه درآمدزایی بی نظیر برای دولت ها نیست، بلکه در بسیاری از موارد برای حمایت از صنایع داخلی استفاده می شود.
مالیات بر مصرف چیست؟
مالیات بر مصرف از انواع مالیاتها است که در طول روز بدون توجه به آن در حال پرداخت کردن آن هستیم. زمانی که کالای خاصی تهیه می کنید، در زمان خرید، مالیاتی به همراه قیمت کالا می پردازید. بدیهی است که این مالیات ها به هر کالایی صورت نمی گیرد و کسانی که این دست کالا ها را بیشتر مصرف کنند مالیات های بیشتری هم می پردازند. این نوع از انواع مالیاتها نیز با اینکه از جیب مصرف کنندگان نهایی پرداخت می شود، اما مسئولیت پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی به عهده تولیدکنندگان و فروشندگان است.
مالیات بر ارزش افزوده
برخلاف مالیات بر مصرف، مالیات بر ارزش افزوده از تمامی کالاها و خدمات دریافت می شوند و مصرف کنندگان نهایی باید این مالیات را به همراه قیمت کالا پرداخت کنند. مالیات بر ارزش افزوده (مهمترین انواع مالیات های غیر مستقیم) در مراحل مختلف به یک محصول یا خدمت اضافه می شود.
سخن نهایی
بحث مالیات در ایران و در بسیاری از کشورهای جهان بحثی بسیار پیچیده است که قوانین جزئیات بسیار زیادی را با خود به دنبال دارد. در این مطلب تلاش کردیم انواع مالیات را به بهترین شکل و در خلاصه ترین شکل و البته در قالب توضیحاتی جامع و مفید ارائه کنیم. اگر شما هم می خواهید اطلاعاتی در مورد انواع مالیات به گفته های ما اضافه کنید، حتما ما را با این کار خوشحال کنید.
در پایان پیشنهاد می کنیم اگر می خواهید از مقالات جذاب سپیدار سیستم در مورد ترندهای حسابداری آشنا شوید از صفحه تازه های حسابداری دیدن کنید.
