بدهی شرکت چیست؟ و مسئولیت پرداخت بدهی با چه کسی است؟

بدهی شرکت و مسئولیت پرداخت دیون آن، امری است که در مسیر کسب‌وکار و تجارت ممکن است برای شرکت‌ها به شکل‌های گوناگونی ایجاد شود. طبق قانون، شرکت‌ها دارای شخصیت حقوقی می‌باشند یعنی شخصیتی مستقل از سهامداران و مالکین خود دارند. بنابراین دارائی، بدهی، معاملات، بستانکاری و تعهداتشان به خود شرکت مربوط می‌شود نه به سهامداران و مالکین و مدیران آنها. اما باید دید بدهی و دیون شرکت و مسئولیت پرداخت آن در انواع مختلف شرکت‌ها به چه صورت است؟ با ما همراه باشید.

بدهی شرکت چیست؟

بدهی شرکت، تعهدات مالی است که شرکت علیه خود و به نفع دیگران پذیرفته است. مسئول پرداخت این بدهی خود شرکت است و اگر در مواردی برابر قانون یا برابر قرارداد در قبال بدهکاری شرکت، اشخاص دیگری نیز مدیون و بدهکار شناخته شوند این امر، استثناء بوده و نمی‌تواند بدهکار بودن شرکت را منتفی نماید.

مسئول پرداخت بدهی‌های شرکت، سهامداران یا مدیران یا اعضای هیات مدیره و مدیر عامل شرکت نیستند. مگر در مواردی که قانون معین کرده باشد.

مسئولیت سهامداران در قبال بدهی شرکت

از نظر مسئولیت شرکاء در قبال پرداخت بدهی‌ها و دیون شرکت، شرکت‌ها به شرکت سرمایه‌ای و شرکت شخصی تقسیم می‌شوند.

شرکت سرمایه‌ای : یعنی در برخی از شرکت‌ها مسئولیت شرکاء تا میزان سرمایه و آورده آنها در شرکت است و در واقع سرمایه مهم است و بیشتر از میزان سرمایه، شرکا در قبال بدهی‌های شرکت مسئولیتی نخواهند داشت. بنابراین شرکت سهامی، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنهاست. شرکا در این شرکت، تا میزان آورده خود مسئول پرداخت دین شرکت هستند و راهی برای مراجعه به شرکاء در خصوص دین شرکت وجود ندارد.

شرکت شخصی: در برخی از شرکت‌ها آنچه اهمیت دارد، شخص است تا سرمایه، و شرکاء در برابر پرداخت دیون و بدهی‌های شرکت بیش از آورده و سرمایه خود مسئولیت دارند. مثلا در شرکت تضامنی، هریک از شرکا مسئول پرداخت کلیه بدهی‌های شرکت هستند. بنابراین این شرکت‌ها، شخصی هستند.

اگر در زمینه بدهی و دیون شرکت دچار ابهام شده‌اید و نیاز به راهنمایی دارید همین الان خدمات مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه حقوق کسب‌وکارها را دریافت کنید.

مسئولیت پرداخت دیون با توجه به نوع شرکت‌های مختلف با چه کسی است؟

شرکت‌ها جدا از سهامداران و مالکین هستند و پرداخت مالیات و دارائی و بدهی‌ها با شرکت‌ها است. مبلغ بدهی از دارایی خود شرکت برداشته می‌شود و پرداخت می‌گردد نه از جانب سهامداران و مالکین.

اما در مواردی سهامدارن و مالکین هم مسئول پرداخت بدهی‌های شرکت هستند. سهامدارن و شرکا و مالکین در مواردی مسئول پرداخت بدهی می‌شوند که دارائی‌های شرکت توان پرداخت بدهی را نداشته باشد و در وهله اول شرکت بدون توجه به نوع شرکت مسئول پرداخت بدهی می‌باشد.

در موارد زیر علاوه بر شرکت، سهامداران و مالکین شرکت نیز مسئول پرداخت دیون شرکت به شمار می‌روند:

مسئولیت پرداخت بدهی در شرکت با مسئولیت محدود

در این از نوع شرکت، شرکا (سهم الشرکه داران) به اندازه سرمایه‌ای که در شرکت دارند مسئولیت بدهی شرکت مسئولیت محدود می‌باشند. مثلاً اگر سرمایه یک شرکت، یک میلیارد ریال باشد و یکی از شرکاء دارای ۱۰ درصد سهم الشرکه (صد میلیون ریال) سهم الشرکه باشد در مورد بدهی‌های شرکت، فقط تا میزان صد میلیون ریال، مسئول خواهد بود. درباره مدیران شرکت مسئولیت محدود و شرکا شرکت مسئولیت محدود می‌توانید در مجله وینداد بیشتر بخوانید.

مسئولیت پرداخت بدهی در شرکت سهامی خاص و سهامی عام 

در این شرکت‌ها صاحبان سهام به میزان مبلغ اسمی سهام شان مسئول پرداخت بدهی هستند. به‌طور مثال مثلاً اگر سرمایه شرکت، یک میلیارد ریال منقسم به یک میلیون سهام هزار ریالی باشد و یکی از سهام داران دارای ۱۰ درصد سهم معادل صد هزار سهم هزار ریالی (صد میلیون ریال) سهم باشد در مورد بدهی‌های شرکت، فقط تا میزان صد میلیون ریال، مسئول خواهد بود. مسئولیت پرداخت دیون در شرکت سهامی خاص و عام در صورتی با سهامداران است که دارایی‌های شرکت بدهی‌ها را پوشش ندهد.

مسئولیت پرداخت بدهی در شرکت‌های نسبی

شرکا به اندازه سرمایه‌ای که در شرکت دارند مسئول پرداخت دیون هستند. اگر دارایی‌های شرکت به اندازه بدهی‌های شرکت نبود هر شریک به اندازه سرمایه‌ای که در شرکت دارد مسئول پرداخت بدهی می‌شود.

مسئولیت پرداخت بدهی در شرکت تضامنی

در این نوع شرکت اگر دارایی خود شرکت به میزان بدهی‌ها نبود هر یک از شرکای شرکت بی توجه به به میزان سهام و سرمایه خود، موظف به پرداخت بدهی‌های شرکت می‌باشند.

مسئولیت پرداخت بدهی در شرکت مختلط سهامی

در این جا به دو بخش تقسیم می‌شود.  کسانی که سرمایه آنها به صورت سهام است و به میران سهامشان مسئول پرداخت بدهی می‌باشند. دسته دوم کسانی هستند که شریک ضامننامیده می‌شوند و بعد از این که دارائی شرکت برای پرداخت دیون کافی نبود مسئول پرداخت بدهی اشخاص ثالث هستند.

مسئولیت پرداخت بدهی در شرکت مختلط غیرسهامی

در این نوع هم دو بخش تقسیم می‌شود. دسته‌ای که شریک با مسئولیت محدود می‌باشند و تا میزان سرمایه خود مسئول پرداخت دیون شرکت هستند و دسته دیگر که شریک ضامن معرفی می‌شوند مسئول کلیه بدهی‌های شرکت می‌باشند.

مسئولیت پرداخت بدهی در شرکت تعاونی

سهامداران به اندازه ارزش اسمی سهام خود مسئول پرداخت بدهی شرکت تعاونی می‌باشند.

دیون شرکت سهامی خاص و مسئولیت پرداخت آن

همانگونه که گفتیم پرداخت دیون و بدهی‌هایی که شرکت سهامی خاص مسئول آن است، با این وجود مواردی در قانون به صورت استثنائی معین شده است که مدیران و سهامداران نیز برای پرداخت بدهی‌های شرکت مسئول شناخته می‌شوند.

در صورتی که این بدهی‌ها نتیجه تخلف از مسئولیت‌های هیئت مدیره یا مدیرعامل باشد، این اشخاص به صورت انفرادی و یا به صورت مشترک مسئول پرداخت این بدهی‌ها خواهند بود. به‌خصوص زمانی که شرکت ورشکسته شود یا دارایی‌های آن برای پرداخت بدهی‌های آن کافی نباشد، با اثبات تخلف مدیران از مقررات اساسنامه شرکت سهامی خاص یا سایر مقررات که باعث ورشکستگی شرکت شده است، می‌توان دیونی را که شرکت قادر به پرداخت آنها نیست از مدیران مطالبه کرد.

همچنین مسئولیت مدیران براساس ماده ۱۹ قانون صدور چک می‌باشد که چنانچه مدیران شرکت سهامی خاص برای پرداخت دیون شرکت چک صادر نمایند، همراه با شرکت به صورت تضامنی مسئول پرداخت چک خواهند بود یعنی هریک از افراد مسئول پرداخت تمام مبلغ بدهی می‌باشند.

 مسئولیت سایر سهامداران شرکت که سمت مدیریتی ندارند، تنها تا میزان مبلغ اسمی سهام آنان خواهد بود و نمی‌توان بدهی‌ها را از اموال شخصی سهامداران پرداخت نمود.

تفاوت مسئولیت‌های مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره شرکت‌ها در پرداخت دیون و سایر چالش‌های شرکت در مجله حقوقی وینداد بررسی شده است.

بدهی مالیاتی در شرکت متوجه چه کسی است؟

از دید قانون مالیات مستقیم مسئولیت بدهی مالیاتی هر شرکتی با آخرین مدیران آن شرکت است. ولی از دید قانون تجارت مسئولیت‌های مالی هر شخص حقوقی با مدیران آن است و همیشه نسبت به دوره مدیریتشان مسئولیت دارند.
باید بگوییم که پرداخت بدهی مالیاتی شرکت، همچون دیگر بدهی‌های شرکت، بر عهده شرکت است و باید از محل وجوه و دارایی‌های خود شرکت، پرداخت و تسویه گردد.

سخن آخر

در تمام موارد بیان شده در بالا بستانکاران یک شرکت وقتی می‌توانند برای دریافت بستانکاری خود به شرکاء و سهامداران مراجعه کنند که شرکت منحل شده و دارائی شرکت برای تسویه بدهی‌ها کفایت ننماید.

در وهله نخست، هر شرکتی، بدون توجه به تعداد و نوع مسئولیت شرکاء و سهامدارانش، مسئول پرداخت بدهی‌ها و انجام تعهداتش می‌باشد و در صورتی که اموال و سرمایه شرکت برای پرداخت بدهی‌ها و انجام تعهدات شرکت کفایت نکرد پس از انحلال شرکت، نوبت به مسئولیت شرکاء و سهامداران به ترتیب بیان شده در بالا می رسد. اگر نیاز به راهنمایی داشتید، می‌توانید از مشاوره کارشناسان خبره حقوقی وینداد بهره‌مند شوید.

سوالات متداول

مسئولیت سهامداران در برابر بدهی‌های شرکت چگونه تعیین می‌شود؟

مسئولیت شرکا در برابر بدهی بستگی به نوع شرکت دارد. اگر شرکت سرمایه‌ای باشد، شرکا تا میزان آورده خود مسئول پرداخت دین و بدهی شرکت هستند. در شرکت‌های شخصی مانند شرکت‌های تضامنی، هریک از شرکا مسئول پرداخت کل بدهی‌های شرکت هستند.

مسئولیت بدهی مالیاتی در شرکت بر عهده چه کسی است؟

مدیران نسبت به بدهی مالیاتی دوره مدیریتی‌شان مسئول هستند. البته لازم به ذکر است که این بدهی‌ها از محل وجوه و دارایی‌های خود شرکت، پرداخت و تسویه می‌گردد.