شرکت‌ها و افراد حقوقی مکلف به پرداخت حق بیمه کارکنان خود هستند و موسسه حسابرسی تأمین اجتماعی نیز وظیفه دارد تا با بررسی دفاتر قانونی شرکت‌ها به صورت دوره‌ای یا در زمان در یافت مفاصا حساب، جابه جایی سهام، انتقال مالکیت و … از رعایت قانون توسط شرکت یا مؤسسات مطمئن شود. از آنجایی که آشنایی با حسابرسی بیمه اهمیت زیادی برای کارفرمایان، پیمانکاران، شرکت‌ها و شخصیت‌های حقوقی دارد، تصمیم گرفته‌ایم در این مقاله به بررسی حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی بپردازیم و با پروسه انجام آن آشنا شویم. در ادامه این مطلب همراه سپیدار سیستم باشید.
بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
قبل از اینکه به سؤال حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی چیست پاسخ دهیم، ابتدا بهتر است کمی با بیمه تأمین اجتماعی و اهمیت آن آشنا شویم. این بیمه درواقع بر پایه قوانین کار در ایران است که در راستای حمایت از حقوق کارگران به تصویب رسیده است. سازمان تأمین اجتماعی به عنوان یکی از بزرگترین سازمان‌های کشور از کارگران، کارمندان و کارکنان اداره جات و کارخانجات به همراه افراد عادی که در جامعه مشغول به فعالیت مثبت هستند حمایت می‌کنند تا در زمان بازنشستگی از مستمری و در زمان کار از خدمات درمانی بهره مند شوند.
بر طبق قوانین بیمه تأمین اجتماعی طبق قانون همانگونه که یک شرکت یا کارگاه ملزم به پرداخت حقوق و دستمزد کارگران خود است، باید حق بیمه آن‌ها را نیز پرداخت کند. موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی وظیفه دارد تا از این موضوع اطمینان پیدا کند.
حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی چیست؟
به طورکلی رسیدگی به اسناد کارفرمایان و دفاتر قانونی شرکت‌هایی که دارای پرونده در تأمین اجتماعی هستند و کد کارگاهی دارند توسط موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی را «حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی» می‌نامند. در این حسابرسی، اسنادمالی کارگاه‌ها که مرتبط با حساب‌های هزینه‌ای هستند مورد بررسی قرار می‌گیرند تا از پرداخت حق بیمه توسط کارفرما مطمئن شوند. حسابرسی بیمه معمولاً در دوره‌های چند ساله انجام می‌گیرد و تمرد از آن طبق قانون مجازاتی را به همراه خواهد داشت.
آشنایی با ماده 28 و 38 قانون تأمین اجتماعی و نقش آن در حسابرسی بیمه
دو ماده 28 و 38 قانون تأمین اجتماعی در واقع اساس کار حسابرسی بیمه را مشخص می‌کنند. بر اساس ماده 28 قانون تأمین اجتماعی که منابع در آمد سازمان را مشخص می‌کند، حق بیمه به میزان سی درصد مزد یا حقوق است که هفت درصد آن به عهده بیمه شده و بیست درصد به عهده کارفرما و سه درصد به وسیله دولت تأمین خواهد شد. درحال حاضر حق بیمه سهم کارفرما با احتساب بیمه بیکاری به بیست و سه درصد افزایش یافته است.
از طرفی، ماده ۳۸ قانون تأمین اجتماعی؛ کلیه کارفرمایان و پیمانکاران تحت عضویت سازمان تأمین اجتماعی را مکلف می‌سازد که علاوه بر بیمه کردن کارکنان خود، نسبت به بیمه نمودن نیروهای مربوط به پروژه‌های مناقصه‌ای و قراردادی نیز اقدامات لازم را انجام دهند. به این ترتیب موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی با استناد به این دو ماده قانونی باید از پرداخت حق بیمه توسط کارفرمایان مطمئن شود.
پادکست‌های رادیو مالی با موضوع حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی
اگر اهل پادکست گوش کردن هستید، رادیو مالی سپیدار سیستم پادکست ویژه‌ای را برای آموزش بیمه تهیه کرده است. این پادکست‌ها با حضور برترین اساتید و خبرگان حسابداری کشور تهیه و به رایگان قابل استفاده است. پیشنهاد می‌کنیم اگر شنیدن پادکست را به خواندن درباره آموزش بیمه ترجیح می‌دهید، همین الان اپیزودهای ما را در پادکست رادیو مالی گوش کنید. به شما اطمینان می‌دهیم که به تمامی‌سوالات شما درباره مالیات حقوق پاسخ گفته‌ایم.
هدف از حسابرسی بیمه‌ای چیست؟
به طور کلی با توجه به ماده 28 و 38 قانون تأمین اجتماعی که به آن اشاره کردیم. هدف از حسابرسی بیمه‌ای را می‌توان به 2 بخش کلی تقسیم کرد:
- اطمینان از رعایت حقوق بیمه‌ای کارکنان کارگاه‌ها توسط کارفرمایان
سازمان با رسیدگی به دفاتر قانونی و مدارک مرتبط به لیست بیمه و حتی در مواردی لیست مالیات شرکت‌ها، رعایت حقوق بیمه‌ای کارکنان را کنترل می‌کند.
- اطمینان از اجرای قوانین تأمین اجتماعی (ماده 38)
رسیدگی کنندگان و حسابرسان تأمین اجتماعی به دقت قراردادها، پرداخت‌های کارمزد، صورتحساب دارای کارمزد را بررسی می‌کنند تا همه کارکنان قراردادی نیز طبق ماده 38 حقوق بیمه‌ای خود را دریافت کنند.
موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی چیست و چه نقشی دارد؟
حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی طبق قانون بر عهده موسسه حسابرسی تأمین اجتماعی قرار دارد. این موسسه حرفه‌ای‌ترین و تخصصی‌ترین موسسه حسابرسی بیمه‌ای کشور است. مأموریت این سازمان انجام بازرسی از دفاتر قانونی بیمه‌ای و همچنین انجام امور حسابرسی داخلی بخش‌ها و واحدهای تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی متناسب با نیاز سازمان، به همراه ارائه کلمه خدمات مشاوره‌ای در زمینه حسابرسی مالی، مالیاتی و بیمه‌ای است.
موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی تلاش می‌کند به عنوان اصلی‌ترین مرجع، حسابرسی بیمه، در تلاش است تا انصاف و عدالت را رعایت کند و به حمایت از کارکنان، کارمندان و کارگرانی که طبق قانون تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار دارند به بپردازد.
قانون حسابرسی بیمه؛ ماده 47 قانون تأمین اجتماعی و تعیین اختیارات سازمان
مرجع قانونی حسابرسی بیمه در قانون، ماده 47 قانون تأمین اجتماعی است. در این ماده قانون به موضوع حسابرسی بیمه‌ای اشاره شده است.
بر اساس ماده 47 ق.ت.ا: «کارفرمایان مکلفند صورت مزد و حقوق و مزایاى بیمه شـدگان همچنـین دفاتر و مدارک لازم را در موقـع مراجعـه بـازرس سـازمان، در اختیار او بگذارنـد. بازرسان سازمان می‌توانند از تمام یا قسمتى از دفاتر و مدارک مذکور رونوشـت یـا عکس تهیه و براى کسب اطلاعات لازم به هریک از رؤسا و کارمنـدان و کـارگران کارگاه و مراجع ذیربط مراجعه نمایند. بازرسان سازمان حـق دارنـد کارگاه‌های مشمول قانون را مورد بازرسى قرار دهند و داراى همان اختیارات و مسؤولیتهـاى مذکور در مواد ۵۲ و ۵۳ قانون کار خواهند بود. نتیجه بازرسى حداکثر ظرف یک ۲ ماه از طرف سازمان به کارفرما اعلام خواهد شد.»
موسسه حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی با استناد به این ماده قانون و مسئولیت‌ها و اختیاراتی که دارد به صورت دوره‌ای از کارگاه‌های مشمول ماده 47 بازرسی به عمل می‌آورد.
در حسابرسی بیمه، مدارک چه دوره مالی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد؟
به طور کلی دوره 10 ساله برای حسابرسی بیمه در نظر گرفته شده است. با این حال با توجه به حجم بالای پرونده‌ها و مدت زمان طولانی برای بررسی حساب‌های ده ساله، تصمیم گرفته شد تا به جز شرکتهای دولتی، در باقی شرکت‌ها تنها مدارک آخرین سال مالی مورد بازرسی و ملاک عمل قرار بگیرند. البته بخشنامه مورخ 05/03/1397 با شماره 2440/97/1000، چند استثنا نیز در نظر گرفته است.
الف- در مواردی که موضوع ادعای سابقه و یا دستمزد به درخواست اشخاص مطرح باشد.
ب – در خواستهایی که مستند به آراء مراجع قضایی و شبه قضایی و شرکتهای در حال تصفیه از سوی واحدهای اجرایی ارائه می‌گردد.
ج- در صورتیکه مستنداتی به سازمان واصل گردد که بیانگر عدم اجرای قانون از جمله ماده 38 و تبصره الحاقی به آن یا عدم اعلام واقعی دستمزد بیمه شدگان و مغایرت آن با اظهارنامه‌های مالیاتی باشد، درخواست بازرسی از دفاتر همراه مستندات منحصر با تشخیص مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی خارج از مدت مقرر مجاز خواهد بود.
بر اساس بند ج، در صورتی که حسابداری مالیاتی به درستی انجام نگیرد یا مدارک مربوط به دستمزد بیمه شدگان به درستی ارائه نشود، سازمان می‌تواند همچون گذشته تمام مدارک ده ساله گذشته را بررسی کند. برای اینکه با چنین مشکلی رو به رو نشوید، باید در انجام امور مالیاتی و دفاتر قانونی خود دقت زیادی داشته باشید.
