خوداظهاری مالیاتی چیست و چگونه انجام می شود؟

خوداظهاری مالیاتی یک نوع مالیات جدید نیست بلکه روشی است که بر اساس آن میزان درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی یا حقیقی را می‌توان شناسایی کرد. در اینجا ما می‌خواهیم درباره اینکه خوداظهاری مالیاتی چیست و مودی مالیاتی چه وظایفی در رابطه با خوداظهاری دارد برای شما مطالب مفیدی را ارائه کنیم.

خوداظهاری مالیاتی چیست؟

مؤدی دقیق تر از هرکس دیگری از میزان دارایی و درآمد خود اطلاع دارد بنابراین اظهار مالیات به وسیله مؤدی و همکاری او با اداره دارایی، تشخیص و ارزیابی مالیات را آسان تر می کند. اظهار مالیات از طرف مودی به وسیله تسلیم اظهارنامه صورت می گیرد.

اظهارنامه فرم چاپی مخصوصی است که از طرف وزارت اقتصادی و دارایی تهیه و در اختیار مودیان قرار می گیرد. تسلیم اظهارنامه از نظر قانونی برای مودیان یک تکلیف است افراد باید با داشتن کد اقتصادی ۱۶ رقمی اطلاعات خود را از طریق پیش ثبت نام در سامانه مالیاتی وارد کرده و اقدام به گرفتن اظهار نامه مالیاتی نمایند.

اما نحوه ارائه اظهارنامه مالیاتی چگونه است؟ در این روش اشخاص حقیقی یا حقوقی باید میزان مالیات خود را بدون دخالت ممیزین و کارشناسان سازمان امور مالیاتی به صورت واضح بیان کنند به گونه ای که هیچ گونه شک و شبهه ای در آن وجود نداشته باشد.

 کارشناسان سازمان امور مالیاتی پس از بررسی مدارک ارسالی توسط شخص حقیقی یا حقوقی و اطمینان از صحت مدارک ارسالی و عدم تخلف از قوانین مالیاتی مالیات اعلام شده را می پذیرند و همان مقدار پرداخت مالیات برای شخص منظور می گردد.

خوداظهاری مالیاتی در واقع روشی مبنی بر اعتماد است که در این روش مودی مالیاتی میزان درآمد سالیانه خودش را به سازمان امور مالیاتی برای تعیین مقدار مالیات مستقیم که باید پرداخت کند اعلام می‌کند.

خوداظهاری مالیاتی در قانون مالیات‌های مستقیم از سال 1381 مورد استفاده قرار گرفته است. اگر این سؤال برای شما پیش آمده که قبل از سال 81 میزان درآمد مشمول مالیات افراد چطور مشخص می‌شد، باید به شما بگوییم که پیش از سال 81 درآمد هر یک از مودیان توسط اداره امور مالیاتی مورد بررسی و شناسایی قرار می‌گرفت. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص میتوانید به مقاله آموزش مالیات مراجعه کنید.

با استفاده از خوداظهاری مالیاتی، حضور ممیزان مالیاتی برای بررسی میزان درآمد و سود و زیان مؤدیان به حداقل ممکن می‌رسد. خوداظهاری به این دلیل مورد استفاده قرار گرفت که به عقیده متخصصان و مشاوران مالیاتی، مؤدی بهتر از هر کسی به اطلاعات فعالیت‌های مالی خودش دسترسی دارد.
ممیزان مالیاتی پس از دریافت خوداظهاری مالیاتی، در سه مرحله به بررسی این اسناد می‌پردازند:
• ابتدا اسناد و مدارکی که مؤدی ارسال کرده است را بررسی می‌کنند.
• سپس اسنادی که در اختیار اشخاص ثالث یا اشخاص حقوقی خصوصی هست را بررسی می‌کنند. برای مثال اگر با شرکتی معامله کرده‌اید آن شرکت موظف است که مدارک مربوطه را در صورت لزوم به اداره امور مالیاتی ارائه دهد.
• در مرحله آخر اطلاعات تکمیلی را از شرکت‌ها و مؤسسات دولتی دریافت می‌کنند. این شرکت‌ها و مؤسسات دولتی شامل بانک‌ها، شهرداری‌ها و وزارتخانه‌ها می‌شود.
بعد از اینکه مدارک مؤدی توسط ممیز مالیاتی بررسی شدند و ممیز به این نتیجه رسید که تخلفی صورت نگرفته است آنگاه مؤدی باید مقدار مالیات اعلام شده را پرداخت کند.

منظور اظهارنامه الکترونیکی چیست؟

از سال 81 تا سال 95 تمام مودیان موظف بودند که فرم‌های خوداظهاری را از اداره امور مالیاتی منطقه خودشان تهیه کنند و پس از تکمیل کردن آن، این فرم را همراه با مدارک لازم به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند. به دلیل وقت‌گیر بودن این فرایند برای مؤدیان و ایجاد ازدحام در ادارات امور مالیاتی، از سال 95 تصمیم گرفته شد که فرم‌های خوداظهاری مالیاتی به صورت الکترونیکی تکمیل و ارسال شوند. هم اکنون مودیان با ورود به سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی می‌توانند تمام عملیات مربوطه به خوداظهاری مالیاتی را انجام دهند.
البته فراموش نکنید که برای ارسال فرم خوداظهاری به صورت الکترونیکی باید کد 16 رقمی اقتصادی را داشته باشید.

تشریفات اخذ مالیات از طریق خوداظهاری مالیاتی

اظهار نامه مالیاتی در روش خود اظهاری، باید اشخاص حقیقی یا حقوقی، میزان مالیات خود را بدون دخالت ممیزین و کارشناسان مالیاتی، به صورت واضح بیان کنند و هیچ گونه شک و شبهه ای در آن وجود نداشته باشد. کارشناسان سازمان امور مالیاتی پس از بررسی مدارک ارسالی توسط شخص حقیقی یا حقوقی و اطمینان از صحت مدارک ارسالی و عدم تخلف از قوانین، مالیات اعلام شده را پذیرفته و به همان مقدار پرداخت مالیات برای شخص منظور می گردد.

رسیدگی به اسناد و مدارک مودی

مطابق ماده ۲۲۹ قانون مالیات‌های مستقیم مامورین تشخیص می توانند برای رسیدگی به اظهارنامه ی مالیاتی یا تشخیص هر گونه درآمد مودی به کلیه دفاتر و اسناد و مدارک مربوط مراجعه و رسیدگی نمایند و مودی مکلف به ارائه و تسلیم ‌آن‌ها می باشد و در غیر این صورت بعداً به نفع او در امور مالیاتی آن سال قابل استناد نخواهد بود.

تحقیق و رسیدگی به اسنادی که نزد اشخاص ثالث (اشخاص حقوق خصوصی) است

مطابق ماده ۲۳۰ قانون مالیات‌های مستقیم اشخاص ثالث که مدارک و اسناد حاکی از تحصیل درآمد نزد ‌آن‌ها موجود است با مراجعه مامورین تشخیص باید اسناد و مدارک مزبور را به ‌آن‌ها تسلیم نمایند. منظور از اشخاص ثالث کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی حقوق خصوصی غیر از مودی و مأمور مالیاتی به عنوان دو شخص طرف قضیه است. چنانچه اشخاص ثالث از ارائه اسناد و مدارک و اطلاعات مربوط به مودی و درآمد او خودداری نمایند مسئول جبران خسارات وارده به دولت بوده و از طریق دادستان کل کشور مکلف به ارائه اسناد و اطلاعات خواهند شد.

تحقیق از طریق تحصیل اطلاعات از دوایر دولتی

در مواردی که ادارات امور مالیاتی کتبا از وزارت خانه‌ها و موسسات دولتی، شرکت‌های دولتی، نهادهای انقلابی، شهرداری‌ها و سایر موسسات عمومی غیر دولتی اطلاعات و اسناد لازم را در زمینه فعالیت و معاملات و درآمد مودی بخواهند مراجع مذکور مکلفند رونوشت گواهی شده اسناد مربوط و هرگونه اطلاعات لازم را در اختیار آنان بگذارند.

چه کسانی باید خوداظهاری مالیاتی پر کنند؟

بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، همه اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران کسب درآمد می‌کنند در صورتی که معاف از مالیات نباشند باید خوداظهاری مالیاتی خودشان را برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. لازم به ذکر است که این قانون شامل همه کسانی که تابعیت ایران را دارند و در خارج از کشور ساکن هستند ولی در ایران درآمدزایی می‌کنند نیز می‌شود. علاوه بر این همه افرادی که تابعیت غیرایرانی دارند اما در ایران کسب درآمد می‌کنند نیز باید فرم خوداظهاری مالیاتی را در زمان مقرر برای سازمان امور مالیاتی به صورت الکترونیکی ارسال کنند.

زمان ارائه خوداظهاری مالیاتی

زمان ارائه فرم خوداظهاری اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی متفاوت است. هر سال اشخاص حقیقی تا 31 خرداد فرصت دارند تا خوداظهاری مالیاتی خودشان را ارسال کنند. برای مثال برای ارسال خوداظهاری مالیاتی سال 1400 تا روز 31 خرداد 1401 فرصت دارید.
اما اشخاص حقوقی هر سال تا 31 تیر فرصت دارند که خوداظهاری مالیاتی الکترونیکی خودشان را تکمیل کنند.

جریمه اعلام نکردن خوداظهاری مالیاتی

در صورت عدم ارائه خوداظهاری مالیاتی، شخص حقیقی یا حقوقی مشمول علی‌الراس می‌شود. این یعنی ممیزان مالیاتی اقدام به شناسایی درآمد مؤدی و تعیین مالیات می‌کنند. علاوه بر این مؤدی باید 30 درصد مالیات بیشتر پرداخت کند که این جریمه به هیچ عنوان قابل بخشش نیست.

با کمک نرم‌افزارهای حسابداری و مالیاتی جدید، نگران محاسبات مختلف نباشید

در نهایت، پیشنهاد می‌کنیم که با خرید نرم‌افزارهای حسابداری شرکتی و فروشگاهی سپیدار سیستم، خیال خود را بابت انجام امور مالی کسب‌وکارتان راحت کنید. این نرم‌افزارها با محیط جذاب و کاربری بسیار آسانی که دارند، مدیریت امور مالیاتی شما را نیز به طور هوشمندانه‌ای برعهده می‌گیرند.
شماره تلفن ۰۲۱۸۱۰۲۲۰۰۰ پل ارتباطی شما با مجموعه سپیدار است. همکاران ما مشتاقانه آماده ارائه مشاوره و پاسخگویی به سؤال‌ها و نظرهای‌ ارزشمندتان خواهند بود. همچنین، از شما عزیزان دعوت می‌کنیم که تجربیات خود را در این حوزه به‌صورت کامنت در زیر این مقاله با ما در میان بگذارید.

سؤالات متداول

ممیز مالیاتی چطور خوداظهاری مالیاتی را بررسی می‌کند؟

این کار در چند مرحله انجام می‌شود:
• ابتدا اسناد و مدارکی که مؤدی ارسال کرده است را بررسی می‌کنند.
• سپس اسنادی که در اختیار اشخاص ثالث یا اشخاص حقوقی خصوصی هست را بررسی می‌کنند. برای مثال اگر با شرکتی معامله کرده‌اید، آن شرکت موظف است که مدارک مربوطه را در صورت لزوم به اداره امور مالیاتی ارائه دهد.
• در مرحله آخر اطلاعات تکمیلی را از شرکت‌ها و مؤسسات دولتی دریافت می‌کنند. این شرکت‌ها و مؤسسات دولتی شامل بانک‌ها، شهرداری‌ها و وزارتخانه‌ها می‌شود.
بعد از اینکه مدارک مؤدی توسط ممیز مالیاتی بررسی شدند و ممیز به این نتیجه رسید که تخلفی صورت نگرفته است آنگاه مؤدی باید مقدار مالیات اعلام شده را پرداخت کند.

آیا کسانی که خارج از کشور زندگی می‌کنند هم باید خوداظهاری مالیاتی ارائه کنند؟

بله. این قانون شامل همه کسانی که تابعیت ایران را دارند و در خارج از کشور ساکن هستند ولی در ایران درآمدزایی می‌کنند نیز می‌شود. علاوه بر این همه افرادی که تابعیت غیرایرانی دارند اما در ایران کسب درآمد می‌کنند نیز باید فرم خوداظهاری مالیاتی را در زمان مقرر برای سازمان امور مالیاتی به صورت الکترونیکی ارسال کنند.