قوانین مالیات قراردادهای پیمانکاری مهم‌ترین مواردی است که حسابداران، کارفرمایان و پیمانکاران لازم است، بدانند. تمام نکات بیمه و مالیات قرارداد پیمانکاری را در این مقاله از سپیدار سیستم بیان کرده‌ایم. این مطلب راهنمای شما برای محاسبه مالیات و بیمه انواع قراردادهای پیمانکاری، طبق جدیدترین قوانین است.
انواع مالیات قرارداد پیمانکاری
مالیات قرارداد پیمانکاری در هر دو نوع قرارداد عمرانی و غیر عمرانی لازم است پرداخت شود. تفاوتی با هم ندارند.
اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم 1345، انواع مالیات قرارداد پیمانکاری را مشخص کرده است:
- مالیات مقطوع پیمانکاری
- مالیات بر درآمد پیمانکاری
مالیات مقطوع پیمانکاری
نام دیگر مالیات مقطوع پیمانکاری، مالیات تکلیفی پیمانکاری است. موظفین پرداخت این نوع مالیات قرارداد پیمانکاری افراد ذیل هستند:
- کارفرمایان
- سازمان‌های دولتی
- شهرداری‌ها
- مؤسسات عام‌المنفعه مستقل
- شرکت‌ها
این افراد وظیفه دارند مبلغ این مالیات را از مبلغ پرداختی به پیمانکار کسر کنند و به سازمان امور مالیاتی بپردازند. مالیات مقطوع زمانی به پیمانکار تعلق می‌گیرد که کارفرما مبلغ قرارداد را پرداخت کرده باشد. پیمانکار موظف به پرداخت مالیات است و باید رسید آن را برای پرونده‌های مالیاتی خود نگه دارد.
نکات کلیدی مالیات مقطوع پیمانکاری
1- شرط تعلق‌گرفتن مالیات مقطوع قرارداد پیمانکاری این است که مبلغ آن بیشتر از 10 میلیون ریال باشد.
2- مالیات مقطوع دو قسمت دارد: 4% قطعی و 5% پیش‌پرداخت است که از مالیات پیمانکار کسر می‌شود. مالیات این شرکت‌ها 5.5% است:
- شرکت‌های ساختمانی
- تأسیسات فنی
- حمل‌ونقل
- نقشه‌کشی
- نقشه‌برداری نظارت
- محاسبات فنی
3- در شرایطی که پیمانکار پروژه را به فردی دیگری واگذار می‌کند، پیمانکار دوم موظف به پرداخت این مالیات نیست.
4- کارفرمای پیمانکار خارجی یا ساکن در خارج، باید مالیات را با نرخ 4% واریز کند.
5- در کسر مالیات مقطوع نوع پیمان لحاظ نمی‌شود.
مالیات بر درآمد پیمانکاری
شرکت‌های پیمانکاری سهامی و غیر سهامی موظف به پرداخت مالیات‌بردرآمد پیمانکاری هستند. تمام درآمدهای پیمانکار در این مالیات قراردادهای پیمانکاری محاسبه می‌شود. درآمدهای پیمانکار را به روش‌های زیر مشخص می‌کنند:
- بررسی دفاتر مالی پیمانکار
- تشخیص علی الراس یا مؤدی مالیاتی بر طبق شواهد و قرائن
- حساب مالیاتی پیمانکار
- اسناد مالیات مقطوع پیمانکاری پرداختی توسط کارفرما
- درآمدهای مشمول مالیات که در آخر سال مالی در دفتر ثبت می‌شوند.
قوانین بیمه و مالیات قراردادهای پیمانکاری
قوانین بیمه قراردادهای پیمانکاری
قانون تأمین اجتماعی مرجعی است که مبنای تعیین بیمه قراردادهای پیمانکاری است. شورای نگهبان در نظریه تاریخ 25/9/81 و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به‌موجب دادنامه 9 تاریخ 14/1/84 ضابطه تعیین شده توسط تأمین اجتماعی در مورد میزان حق بیمه قراردادهای پیمانکاری را شرعی و قانونی اعلام کرده است. موادی که به بیمه و مالیات قراردادهای پیمانکاری اشاره کرده در ذیل آورده‌ایم:
ماده 38 این قانون بیان کرده:
در موارد انجام کار به‌صورت مقاطعه توسط شخص حقیقی یا حقوقی، کارفرما باید در قرارداد مقاطعه‌کار را متعهد کند که کارکنان خود و مقاطعه‌کار فرعی را بیمه کند؛ کل حق بیمه را طبق مقررات ماده 28 قانون تأمین اجتماعی بپردازد. پرداخت 5 درصد بهای کل کار مقاطعه‌کار از سوی کارفرما به ارائه مفاصاحساب از سازمان موکول می‌شود.
تبصره مصوب 26/2/1372 هم می‌گوید:
«همه کارفرمایان موضوع ماده 38 و ماده 29 قانون بیمه تأمین اجتماعی سابق موظف‌اند مطالبات این سازمان از مقاطعه‌کاران و مهندسین مشاوری که از تاریخ تعلیق، خاتمه یا فسخ قرارداد آنها حداقل یک سال گذشته و در این فاصله برای پرداخت بیمه کارکنان شاغل در اجرای قرارداد مراجعه نکرده و مفاصاحساب ارائه نکرده‌اند، ضمن اعلام فهرست مشخصات مقاطعه‌کار و مهندس مشاور از 5% کل کار و آخرین قسط نگهداری شده به تأمین اجتماعی پرداخت کنند.
میزان حق بیمه پس از قطعی‌شدن طبق قانون و بر اساس آراء هیات تجدیدنظر موضوع ماده ۴۴ قانون تأمین اجتماعی و ابلاغ مجدد به پیمانکاران جهت پرداخت بدهی حق بیمه ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ توسط سازمان تأمین اجتماعی اعلام خواهد شد.
نحوه اجرای تبصره به‌موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط سازمان تأمین اجتماعی تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.»
ماده 28 قانون تأمین اجتماعی هم میزان حق بیمه را بیان می‌کند:
«حق بیمه از اول مهرماه تا پایان سال ۱۳۵۴ به میزان 28% مزد یا حقوق است که 7% درصد آن به عهده بیمه شده و 18% به عهده کارفرما و 3% درصد به‌وسیله دولت تأمین خواهد شد.
تبصره ۱: «از اول سال ۱۳۵۵ حق بیمه سهم کارفرما 20% مزد یا حقوق بیمه شده خواهد بود و با احتساب سهم بیمه شده و کمک دولت حق بیمه به 30% مزد حقوق افزایش می‌یابد.»
با توجه به ماده 41 قانون تأمین اجتماعی:
به سازمان این اختیار داده شده در مواردی که نوع کار ایجاب می‌کند، نسبت مزد را به کل کار انجام‌یافته تعیین و حق بیمه متعلقه را به همان نسبت مطالبه و وصول کند.
مصوبه 14/1/80 شورای‌عالی تأمین اجتماعی و بخشنامه‌های 149، 14 و 5/14 درآمد
طبق این مصوبه، با توجه به ماده 28 و 41 این قانون: درصد مقطوعی از بهای ناخالص قرارداد به‌عنوان حق بیمه قراردادهای مقاطعه‌کاری تعیین شده است.
میزان حق بیمه و مالیات در قراردادهای پیمانکاری بر مبنای حقوق مقطوع کارکنان شاغل مشخص نمی‌شود. میزان آن بدون درنظرگرفتن تعداد کارگر و حقوق ایشان، نسبتی از کل قرارداد است. مگر این که مبلغ مذکور از حق بیمه کارگر شاغل کمتر باشد. پیمانکار در این صورت لیست حقوق آنها را ارسال می‌کند و در این صورت مابه‌التفاوت حق بیمه از او گرفته می‌شود.
حق بیمه در قراردادهای پیمانکاری با توجه به قوانین ذکر شده
طبق ماده 38 قانون تأمین اجتماعی قراردادهای پیمانکاری سه دسته‌اند:
1- قرارداد عمرانی مشاوره‌ای که حق بیمه آن 6/15 % ناخالص کارکرد است. سهم پیمانکار مشاور در این قرارداد 6/3% و سهم کارفرما 12% است.
2- قرارداد پیمانکاری اجرایی که حق بیمه‌اش به میزان 6/6% ناخالص کارکرد است. از این مبلغ 6/1% سهم پیمانکار و 5% سهم کارفرماست. نحوه پرداخت حق بیمه قراردادهای پیمانکاری اجرایی: کارفرما قبل از پرداخت هر صورت وضعیت، حق بیمه را کسر کرده و به سازمان می‌پردازد.
3- بیمه قراردادهای پیمانکاری غیر عمرانی یا خدماتی مانند قراردادهای عمرانی محاسبه می‌شود. البته در موارد خاص تفاوت‌هایی دارد:
اگر قرارداد ارائه خدمات است و قسمتی از کار به‌صورت مکانیکی و بخشی دستی انجام می‌شود، حق بیمه بخش مکانیکی 7% و حق بیمه بخش دستی 15% است.
حق بیمه قرارداد پیمانکاری خدماتی مکانیکی که کار کاملاً با ماشین‌آلات و ابزار مکانیکی انجام می‌شود، 7% از ناخالص کل کارکرد به اسم حق بیمه بیکاری است.
قراردادهای خدماتی که کار به‌صورت غیرمکانیکی انجام می‌گیرد، حق بیمه 15% ناخالص کارکرد به اسم بیمه بیکاری تعیین می‌شود.
در قراردادهای هزینه مشترک، هزینه مصالح و ابزار بین کارفرما و پیمانکار به اشتراک محاسبه می‌شود. حق بیمه 7% از ناخالص کل کار به‌عنوان حق بیمه پرداخت می‌شود.
4 نکته کلیدی بیمه قراردادهای پیمانکاری
1- حتماً می‌دانید اگر لیست بیمه را ارسال نکنید، مشمول 10 درصد جریمه بر اساس آن حق بیمه می‌شوید. اگر پیمانکاران در طول مدت قرارداد خود، حداقل یک لیست بیمه ارسال کنند، دیگر مشمول این 10% نمی‌شوند. این موضوع فقط برای پیمانکاران صادق است.
2- گاهی دیده شده که کارفرما قرارداد خودش رو به‌صورت تفکیکی ارائه نکرده است. تأمین اجتماعی کل قرارداد را در ضرایب پیمان قرار داده و حق بیمه را روی کل قرارداد حساب کرده است. اگر کارفرما بر اساس خدماتی که ارائه شده، قراردادها را به تفکیک ارائه دهد، بر طبق همان رقم هر قرارداد حق بیمه پرداخت خواهید کرد.
مثلاً قرارداد 90% خرید و 10% نصب است؛ با تفکیک قرارداد، فقط 10 درصد نصب مشمول حق بیمه قرار می‌گیرد.
3 – حمل با بارنامه رسمی مشمول حق بیمه قرار نمی‌گیرد. به دو علت:
- رانندگان درون‌شهری و برون‌شهری، باید کارتی داشته باشند، به اسم کارت حمل‌ونقل هوشمند. از قبل، حق بیمه را برای 6 ماه پرداخت می‌کنند، تا بتوانند حمل‌ونقل کنند. پس حق بیمه خودش پرداخت می‌شود.
- طبق نامه مدیرکل وصول حق بیمه تأمین اجتماعی در بهمن‌ماه سال 99، حمل با بارنامه رسمی جزو اقلام غیرمشمول حق بیمه است.
4- اگر پیمانکار هستید که هم‌زمان چند پروژه را با هم مدیریت می‌کنید، هر زمان که کارگری از یکی از پروژه‌ها به پروژه دیگری منتقل شد، در پروژه اول برایش ترک کار را ثبت کنید، تا سیستم خودکار تأمین اجتماعی برایش حق بیمه حساب نکند و اعلامیه بدهی برای شما ارسال نکنند.
قانون مالیات قراردادهای پیمانکاری
برای قانون مالیات قراردادهای پیمانکاری بخش مجزایی در قانون نداریم. اما با بررسی مالیات های مستقیم می‌توان تکلیف پیمانکاران را در هر دو نوع مالیات مشخص کرد. در بخش انواع مالیات قراردادهای پیمانکاری به توضیح قانون مالیات مقطوع و مالیات‌بردرآمد پیمانکاری پرداختیم. نحوه محاسبه این دو را هم در ادامه توضیح خواهیم داد.
نکته:
اگر در قراردادهای پیمانکاری مبلغ قرارداد بیش از یک میلیون تومان باشد، 5 درصد مالیات برایش محاسبه می‌شود. پیمانکاری که مشاور هم باشد، درصد مالیات به 10 می‌رسد.
نحوه محاسبه مالیات قرارداد پیمانکاری
آگاهی کامل از نحوه محاسبه مالیات قرارداد پیمانکاری برای حسابدار شرکت‌های سهامی و غیرسهامی اهمیت زیادی دارد. قوانین مالیات مستقیم نحوه محاسبه را کاملاً مشخص کرده است. در ادامه این مطلب نحوه محاسبه مالیات مقطوع و مالیات‌بردرآمد پیمانکاری را ذکر می‌کنیم:
نحوه محاسبه مالیات مقطوع پیمانکاری
نحوه محاسبه مالیات مقطوع پیمانکاری با توجه به آن چه در ابتدای مقاله گفتیم، واضح است. طبق قانون مالیات مستقیم، اگر مبلغ قرارداد بیش از 10 میلیون ریال باشد، از دریافتی پیمانکار حقیقی و حقوقی 5.5 درصد کسر خواهد شد. نوع قرارداد در این کسری لحاظ نمی‌شود. مبلغ مالیات مقطع پیمانکاری به وزارت دارایی واریز می‌گردد.
نحوه محاسبه مالیات بر درآمد پیمانکاری
مالیات قراردادهای پیمانکاری به دو شیوه مشخص می‌شود:
1- بررسی دفاتر:
دفاتر حسابداری یا دفاتر رسمی که شرکت‌ها موظف‌اند داشته باشند، حاوی اطلاعات مالیاتی‌اند. این اطلاعات برای محاسبه مالیات‌بردرآمد ضروری‌اند:
- پیش‌پرداخت مالیات پیمانکاری
- همه مالیات‌های قطعی
- درآمدهای مشمول مالیات
2- تشخیص علی الرأس:
این روش در یک از این دو وضعیت به کار می‌رود:
1- ترازنامه یا حساب سود و زیان را در موعد معین ارسال نکرده باشید. در این صورت مشمول رسیدگی علی الرأس می‌شوید.
2- حسابرسان سازمان مالیات از بررسی اسناد و مدارک خودداری کنند.
برای تشخیص مالیات‌بردرآمد باید به ماهیت شرکت یا پیمانکار توجه کرد.
روش محاسبه مالیات شرکت پیمانکاری سهامی با تشخیص علی الرأس
- سهم شهرداری: 3% از کل درآمد مشمول مالیات
- اتاق بازرگانی و صنایع و معادن: ۳.۵ در هزار از تمام درآمدهای مشمول مالیات
- سود اکتسابی سهام‌داران: 15%
- سود اکتسابی برای سرمایه شرکت: 25%
روش محاسبه مالیات شرکت پیمانکاری غیر سهامی با تشخیص علی الرأس
- سهم شهرداری: 3% از کل درآمد مشمول مالیات
- اتاق بازرگانی و صنایع و معادن: ۳.۵ در هزار از تمام درآمدهای مشمول مالیات
- سهم شرکا بعد از کسر سهم شهرداری (طبق ماده 134 ق.م.م)
معافیت مالیاتی شرکت‌های پیمانکاری
معافیت مالیاتی یک امتیاز برای تشویق مشمولان مالیاتی در موارد خاص است:
1- بر اساس تبصره یک ماده 107 قانون مالیات مستقیم:
پیمانکاری که بخشی از قرارداد را برای خرید لوازم و تجهیزات صرف کند، به همان مبلغ از پرداخت مالیات معاف می‌شود. این امر مشروط به این است که مبالغ لوازم و تجهیزات جداگانه از سایر اقلام قرارداد ذکر شده باشد.
اگر خرید داخلی باشد، حداکثر تا مبلغ صورت‌حساب خرید معاف می‌شود. اگر خرید خارجی باشد، تا جمع ارزش گمرکی کالا و حقوق ورودی و دیگر پرداخت‌های قانونی درج شده در پروانه سبز گمرکی از پرداخت معافید.
2- پیمانکار ایرانی به‌عنوان پیمانکار دست‌دوم که بخشی یا تمام قرارداد پیمانکار خارجی به او واگذار شده، معادل تجهیزاتی که در قرارداد اول ذکر شده خریداری کند و با رعایت تبصره یک ماده 107 از پیمانکار دست‌اول دریافت کند، از مالیات‌بردرآمد معاف می‌شود.
اصلاحات مالیات قرارداد پیمانکاری
مالیات قراردادهای پیمانکاری در سال‌های اخیر با اصلاحاتی همراه بوده است. با اصلاحات قانون مالیات مستقیم در 1395، پیمانکار و شرکت پیمانکاری موظف به پرداخت 3% مالیات تکلیفی نیستند؛ بنابراین خود حقوق‌بگیران به‌جای پیمانکار مالیات قرارداد حق‌الزحمه‌ای را می‌پردازند.
تا 31 تیر 1394، مالیات قراردادهای پیمانکاری طبق ماده 104 مالیات‌های مستقیم مصوب 3 اسفند 1366 تعیین می‌شد. بر اساس این ماده کارفرمایان موظف بودند از تمام صورت‌وضعیت‌ها 5% کسر کنند و به سازمان امور مالیاتی بپردازند. اما با اصلاحات قانون مالیات ماه 104 حذف شد. با هدف شفافیت همه فعالیت‌های اقتصادی و برپایی نظام یکپارچه اطلاعات مالیاتی، پایگاه اطلاعات هویتی و دارایی مؤدیان مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی در سازمان امور مالیاتی ایجاد کردند.
با اصلاحات جدید پیمانکاران ملزم‌اند در سامانه مالیاتی ثبت‌نام کنند و برای تکمیل اظهارنامه مالیاتی اقدام کنند.
در سال 1400 هم معافیت‌های مالیاتی مذکور در تیتر قبل، به‌عنوان اصلاحات مالیات قرارداد پیمانکاری مصوب شد.
نحوه واریز مالیات صورت وضعیت پیمانکاران
قبل از واریز مالیات، کارفرما لازم است پیمانکاران و مهندسین را به سازمان امور مالیاتی معرفی کند. تمام مراودات مالی آنها باید در پایگاه سازمان ثبت شود. طبق ماده 105 ق.م.م مجموع درآمد شرکت‌ها و درآمد فعالیت‌های انتفاعی دیگر اشخاص حقوقی بعد از وضع زیان‌های ناشی از منابع غیر معاف و کسر معافیت‌های مقرر، مشمول مالیات قطعی با نرخ 25% است. در زمان احتساب مالیات‌بردرآمد اشخاص حقوقی، مالیات پرداخت شده با رعایت مقررات مربوطه از مالیات متعلق کسر می‌شود. اضافه پرداخت در این موارد قابل استرداد است.
در سال 1395 مصوب شد:
«دستگاه‌های اجرایی ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و قراردادهای پیمانکاری موظف‌اند حداکثر تا پایان ماه پس از تاریخ دریافت صورت وضعیت یا صورت‌حساب حسب مورد، مالیات متعلق به پیمانکار را پرداخت کنند. در صورت عدم پرداخت، حسب درخواست مؤدی یا پیمانکار، اصل مالیات و جریمه‌های متعلق از طریق عملیات اجرایی از کارفرما وصول و به حساب‌های تعیین شده سازمان امور مالیاتی کشور واریز می‌شود، در این صورت اصل مالیات وصولی به‌حساب مؤدی ذی‌ربط منظور و حسب مقررات مربوط به مؤدی مزبور مسترد خواهد شد.
جریمه استنکاف کارفرما، معادل 10% مالیات پرداخت نشده محاسبه و مطالبه خواهد شد. همچنین تأخیر در پرداخت مالیات‌های موضوع این تبصره در موارد مقرر سبب تعلق جریمه به میزان 2% در ماه نسبت به مالیات پرداخت نشده از زمان انتظار مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات، هرکدام که مقدم باشد، خواهد بود.
در این صورت پیمانکاران و مهندسان مشاور در رابطه با پرداخت مالیات متعلق و جرائم مذکور مسئولیتی نخواهند داشت.
