صورت های مالی تلفیقی مهمترین گزارش ارزیابی است که شرکتهای هلدینگ به آن نیاز دارند. تمام سازمانها و شرکتها لازم است برای برنامه ریزی بهتر و اجرای آن، اطلاعات مالی کامل خود را بدانند. بدون این اطلاعات، نمیتوانند برآورد و برنامه ای دقیق داشته باشند. بنا بر این علاوه بر صورتهای مالی شرکت خود، صورت های مالی تلفیقی مربوط به چند شرکت ادغام شده را هم تهیه میکنند.
یکی از وظایف حسابدار، تهیه همین صورتهای مالی تلفیقی است. این مقاله از سری مقالات آموزش حسابداری سپیدار سیستم اطلاعات ضروری درباره این صورتهای مالی و نحوه تهیه آن را در اختیارتان قرار می دهد.
تلفیق چیست؟
تلفیق و تجمیع یک شرکت اصلی با شرکت یا شرکتهای فرعی است. دارایی، بدهی و اقلام مالی یک واحد تجاری با یک شرکت دیگر ادغام میشود. در واقع، شرکتهای کوچکتر با شرکتهای مهمتر ترکیب میشوند و یک شرکت جدید یا هلدینگ تأسیس میشود. شرکت اصلی یا مادر سهام بیشتری در شرکت جدید سرمایه گذاری کرده است.
شرکت اصلی یا مادر، واحدی تجاری است که با حداقل یک واحد تجاری فرعی تجمیع شده است. هر کدام از این شرکتها صورت مالی و حساب و کتاب خود را دارد. تلفیق در صورت های مالی تلفیقی به معنای ترکیب اطلاعات مالی شرکتهای فرعی با شرکت اصلی است.
چرا شرکتها تلفیق می شوند؟
معمولا شرکتها و سازمانهای بزرگ به دلایل زیر ادغام میشوند:
- حذف رقابت، کاهش خطرات و افزایش امنیت تجاری
- حذف هزینه ها و فعالیت تکراری
- کاهش هزینه های مالی و بالا بردن اعتبارات
- استفاده از امتیازهای مالیاتی و قانونی
- دسترسی به بازارهای جدید
- کارایی عملیاتی و افزایش بهره وری سازمان
- هماهنگی بیشتر فرآیند تولید و ساخت کالا با یکدیگر
- تمرکز سهم بازار و مشتریان
- استفاده از وجوه مازاد
صورت مالی تلفیقی چیست؟
اگر یک شرکت داشته باشیم به اسم A که روی یک شرکت دیگر به اسم Bکنترل داشته باشد. A مالک بیش از 50 درصد B باشد، از نظر حقوقی A و B جدا هستند، اما از نظر محتوایی یک گروه را تشکیل می‌دهند. از نظر گزارشگری، چون شخصیت حقوقی جداگانه هستند، صورتهای جداگانه خود ر ا تهیه میکنند. هیچ کدام برای این گروه گزارشگری نمیکنند. بنابراین، ضرورت یک سری صورتهای جدید به اسم صورت های مالی تلفیقی احساس می شود. این صورت مالی با استفاده از صورت مالی A و B و یک سری تعدیلات تهیه میکنیم.
ضرورت تهیه صورت حساب تلفیقی
بر اساس استاندارد حسابداری به شماره 18، همه واحدهای تجاری اصلی، ملزم به تهیه صورت های مالی تلفیقی و ارائه آن همراه صورت مالی خود هستند. واحدهایی که تمام یا بیشتر از 90% سهامشان بطور مستقیم یا غیرمستقیم در مالکیت واحد تجاری اصلی دیگری هست، از این امر مستثنی شدهاند.
سرمایه گذاران واحد اصلی از حسابداری تلفیقی استفاده میکنند. این صورتها، اطلاعات جامعی را در اختیار آنها قرار میدهد.
- گزارش وضعیت و عملکرد واحدهای تجاری
- مبنایی برای اتخاذ تصمیمهای اقتصادی و برنامه ریزی درباره صورت وضعیت مالی
- تهیه گزارش وضعیت نقدینگی
مزیت صورت های مالی تلفیقی
تهیه صورت های مالی تلفیقی به دلیل مزایایی که دارد مورد استقبال سازمانها قرار میگیرد. از جمله، مواردی که در ذیل آوردهایم:
- کاهش مالیات شرکت اصلی
- کاهش بروز خطا در صورتهای مالی
- دستیابی بهتر به منابع مالی واحدهای تجاری فرعی
- افزایش کارایی و بهرهبرداری مدیران واحدهای فرعی
- هماهنگی بیشتر بین فرآیندهای تولید و خدمات پس از فروش واحدها
زمان استفاده از صورت مالی تلفیقی
شرکت اصلی بیش از 50% از شرکتهای فرعی را کنترل میکند و سهام بیشتری دارد. اگر شرکت مادر بیش از 20 درصد سهام دارد، لازم است از حسابداری تلفیقی استفاده کند. در غیر این صورت، استفاده از حسابداری حقوق صاحبان سهام کاربرد دارد.
نحوه تهیه صورت های مالی تلفیقی
صورت های مالی تلفیقی با استفاده از روشهای حسابداری تهیه میشوند. تمام حسابهای شرکتهای زیر مجموعه را با استفاده از اصول حسابداری عمومی محاسبه میکنند. با روش GAAP، حسابهای سهام ثانویه مثل سهام عادی و درآمدهای ناپدیدشده حذف میشوند.
مقادیر جداگانه و صورتهای هر شرکت را از ترازنامه شرکت مادر و شرکت فرعی جمع آوری میکنند. این ترازنامه حاوی مجموع ارزش خالص، دارایی و بدهی است که با هم ادغام میشوند.
اقلام مشابه صورتهای مالی واحد اصلی و فرعی بعد از تعدیلات با هم جمع میشوند. برای نشان دادن اطلاعات مالی گروه به عنوان یک شخصیت اقتصادی یگانه، تعدیلات تلفیقی لازم در این موارد صورت میگیرد:
- معاملات و مانده های درون گروهی
- سود و زیان تحقق نیافته برآمده از معاملات درون گروهی
برای تهیه صورت های مالی تلفیقی به روش زیر عمل کنید:
1-اقلام تلفیقی، داراییها و بدهیها، درآمدها و هزینهها عبارتند از:
- اقلام اصلی به ارزشهای دفتری
- اقلام فرعی به ارزشهای منصفانه یا بازار یا متعارف
بدون در نظر گرفتن مالکیت اصلی در فرعی باید این اقلام فرعی را به شکل 100% با اقلام اصلی جمع کرد. سپس در صورت های مالی تلفیقی آورد.
2- ممکن است اصلی برای خرید فرعی پولی بیشتر از ارزش منصفانه فرعی پرداخت کرده باشد. این باید به عنوان سرقفلی در صورت های مالی تلفیقی بیاوریم.
سرقفلی به این شکل محاسبه میشود: بهای تمام شده سرمایه گذاری را از ارزش منصفانه خالص دارایی های فرعی کم میکنیم. یک درصد هم میگیریم که یعنی میزان مالکیت اصلی در فرعی. یعنی سرقفلی را اصلی به میزان سهم خودش در صورت های مالی تلفیقی شناسایی میکند.
3-اگر اصلی، فرعی را به شکل کامل تصاحب نکرده باشد، باید یک سهم اقلیت هم در صورت مالی تلفیقی نمایش دهد. این سهم اقلیت عبارت از ارزش منصفانه خالص داراییهای فرعی ضرب (*) در درصد سهامداران اقلیت. یعنی به میزان درصدی که در اختیار اصلی که لیست اقلیت نامیده میشود، باید یک سهمی به اقلیت در ترازنامه تلفیقی داده شود.
صورت سود و زیان تلفیقی چیست؟
تلفیق گزارش مالی شرکت اصلی و شرکت فرعی را صورت سود و زیان تلفیقی مینامند. برای تهیه این گزارش دارایی نقدی و غیرنقدی، بدهی و درآمد و هزینه هر شرکت فرعی محاسبه میشود. سپس به صورت تلفیقی، جمع آن را با شرکت اصلی محاسبه میکنند.
مراحل تلفیق سود و زیان به طور خلاصه
- جمع درآمد و هزینه شرکت مادر و شرکت تبعی
- حذف خرید و فروش درون گروهی
- حذف سود تحقق نیافته در بسته شدن مقدار موجودی معاملات بین شرکتی
مواردی که از صورت سود و زیان تلفیقی حذف می شوند:
- درآمد بهره که شرکت اصلی شناسایی کرده
- هزینه که شرکت فرعی شناسایی کرده
- وامهای بین شرکتی که به عنوان دارایی شرکت اصلی و بدهی شرکت فرعی شناخته شده بود.
نکته: لازم است صورت های مالی تلفیقی تهیه شده توسط واحد تجاری اصلی، مورد موافقت تمام سهامداران اقلیت (در صورت وجود) قرار بگیرد.
زمان تهیه صورت های مالی تلفیقی و حسابداری تلفیقی
زمان و تاریخ انجام حسابداری و تهیه صورت های مالی تلفیقی بسیار مهم است. بر اساس استاندارد حسابداری 18، دوره های مالی باید بین واحدهای تجاری هماهنگ باشد. حسابداری تلفیقی، باید طبق صورتهای مالی شرکت اصلی انجام شود. عدم رعایت این مورد، امکان مقایسه صورتهای مالی را غیرممکن میکند. پس تاریخهای گزارشگری شرکت فرعی باید با صورتهای مالی واحد اصلی یکی باشد.
اگر این هماهنگی امکانپذیر نیست، صورتهای مالی واحد فرعی برای آخرین سال مالی به کار میرود. البته در این مورد، سال مالی شرکت فرعی، بیش از 3 ماه قبل از پایان سال مالی شرکت اصلی نباشد. هر رویدادی در این فاصله زمانی که بر صورت های مالی تلفیقی اثر میگذارد، باید در تعدیلات محاسبه شود.
نمونه صورت مالی تلفیقی
اصطلاحات گزارش صورت مالی تلفیقی
در گزارش صورت های مالی تلفیقی با اصطلاحاتی همچون موارد زیر مواجه میشوید:
حسابداری تلفیقی
با ادغام واحدهای تجاری طبق قانون حسابداری تلفیقی به وجود میآید. برای این کار به ترکیب گزارشگری مالی دارایی، بدهی، درآمد و هزینه نیاز است. از اینها صورت های مالی تلفیقی تهیه میشود طوری که شرکتهای گروه همچون یک شرکت واحد به نظر میآیند.
سود تلفیقی
اگر شرکت هلدینگ بعد از ترکیب درآمدها و هزینههای واحدها، به سوددهی برسد، به سود حاصل شده، سود تلفیقی میگویند. ترکیب سود خالص هر سهم شرکت با سود سهام شرکت دیگر که جمع آن با هم اعلام میشود، سود تلفیقی است.
زیان تلفیقی
در صورتی که با ترکیب درآمد و هزینه واحدهای یک هلدینگ، تلفیق شرکت به زیان منجر شود، زیان تلفیقی نامیده میشود.
ترازنامه تلفیقی
دارایی و بدهی شرکت اصلی و شرکت فرعی در یک سند است. در این سند، در مورد اقلام متعلق به هر شرکت، تمایزی درج نشده است.
تلفیق بدهی و وام تلفیقی
بدهیهای متعدد با بدهیهای بزرگتر به صورت یک وام با شرایط بازپرداخت بهتر ترکیب میشود. این عملیات تلفیق بدهی است و به این وام، وام تلفیقی میگویند.
سرقفلی در تجمیع
بعد از درج دارایی و بدهی در ترازنامه تلفیقی، آخرین چیزی است که باید محاسبه کرد. سرقفلی هر چیزی است که از قیمت خرید بعد از ارزیابی همه داراییها و بدهیها میماند.
سهم اقلیت
خالص عملکرد مالی و دارایی های شرکت فرعی که مستقیم یا غیر مستقیم، از طریق شرکتهای فرعی دیگر به شرکت اصلی متعلق نیست.
سئوالات متداول
- ضرورت تهیه صورت حساب تلفیقی چیست؟
بر اساس استاندارد حسابداری به شماره 18، همه واحدهای تجاری اصلی، ملزم به تهیه صورت های مالی تلفیقی و ارائه آن همراه صورت مالی خود هستند. واحدهایی که تمام یا بیشتر از 90% سهامشان بطور مستقیم یا غیرمستقیم در مالکیت واحد تجاری اصلی دیگری هست، از این امر مستثنی شدهاند.
- صورت سود و زیان تلفیقی چیست؟
تلفیق گزارش مالی شرکت اصلی و شرکت فرعی را صورت سود و زیان تلفیقی مینامند. برای تهیه این گزارش دارایی نقدی و غیرنقدی، بدهی و درآمد و هزینه هر شرکت فرعی محاسبه میشود. سپس به صورت تلفیقی، جمع آن را با شرکت اصلی محاسبه میکنند.
