نرخ صفر مالیات چیست؟ تفاوت آن با معافیت مالیاتی

در بخش‌هایی از قانون برای حمایت از کسب‌ و کار بخش خصوصی، نرخ صفر مالیات در نظر گرفته شده است. با وجود اینکه مالیات جز درآمدهای اصلی کشور بوده و پرداخت آن جز وظایف قانونی مشمولین است اما در مواردی قانون‌گذار به‌منظور حمایت از مشاغل خصوصی، نرخ صفر مالیاتی را در نظر می‌گیرد.

در این مقاله خواهیم گفت که منظور از منظور از مالیات با نرخ صفر چیست؟ و در مورد تفاوت معافیت مالیاتی و مالیات نرخ صفر صحبت خواهیم کرد. همچنین در مورد درآمدهای مشمول مالیات با نرخ صفر و درصد بهره‌مندی مشاغل از نرخ صفر مالیاتی صحبت خواهیم کرد.

نرخ صفر مالیات چیست؟

به‌منظور حمایت از بخش تولید و پیشگیری از ورشکستگی، نرخ صفر مالیاتی توسط قانون‌گذار تعریف می‌شود. به بیان ساده‌تر، قانون‌گذار برای بهبود شرایط اقتصادی و حمایت از مشاغل خصوصی و بخش تولید سیاست‌های مالیاتی را در پیش می‌گیرد تا اشخاص در مدت‌زمان معین از پرداخت مالیات معاف شوند.

مالیات با نرخ صفر یعنی، مدت‌زمان تعیین شده توسط قانون‌گذار که شخص از پرداخت مالیات معاف می‌شود. در واقع مفهوم مالیات با نرخ صفر برای پشتیبانی از بخش تولید و مشاغل بخش خصوصی است.

اعمال نرخ صفر مالیات

بر اساس ماده 132  قانون مالیات‌های مستقیم، اعمال نرخ صفر مالیاتی به‌عنوان یک نوع معافیت مالیاتی پس از ارائه اظهارنامه مالیاتی، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری در موعد مقرر برای مودی در نظر گرفته می‌شود.

مالیات بر ارزش افزوده با نرخ صفر

مالیات بر ارزش افزوده با نرخ صفر یعنی اگر مودی مالیاتی، در دوره‌ای فعالیت نداشته باشد با اعلام درآمد خود به اداره مالیات، نرخ مالیات بر ارزش افزوده او صفر می‌شود. توجه داشته باشید که اعلام درآمد حتی در دوران عدم فعالیت، یک وظیفه مالیاتی است و در صورت عدم توجه، منجر به جریمه خواهد شد.
در اینجا ذکر این نکته الزامی است که معافیت مالیات بر ارزش افزوده را نباید با مالیات بر ارزش افزوده با نرخ صفر اشتباه گرفت. برخی افراد که طبق قانون، معاف از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند نباید در سامانه ارزش افزوده ثبت‌نام کنند. اما برخی افراد با تصور معافیت مالیاتی، میزان درآمد خود را به اداره مالیات اعلام نمی‌کنند که این امر باعث جریمه مودی خواهد شد.

مشمولین نرخ صفر مالیات

بر اساس آخرین اصلاحیه مصوب سال 94 قانون مالیات‌های مستقیم که از اوایل سال 95 اجرایی شد، واحدهای تولیدی، خدماتی و مراکزی که بیش از 50 نفر نیروی کار دارند جز مشمولین مالیات با نرخ صفر هستند.

بخش های دارای مالیات با نرخ صفر

به‌طورکلی بخش های دارای نرخ صفر مالیاتی عبارتند از:

• واحدهای تولیدی و خدماتی با بیش از 50 نفر نیروی کار (بخوانید: نرم افزار حسابداری تولیدی)
• سازمان‌ها و مؤسسات وابسته به شهرداری‌ها
• دفاتر گردشگری و زیارتی
• فعالیت‌های تولیدی، معدنی و خدماتی و معادل 100 درصد از درآمد صادرات خدمات
• 20 درصد درآمد صادرات مواد خام
• کالاهای غیرنفتی و محصولات کشاورزی

حال که فهمیدید محصولات کشاورزی دارای نرخ صفر مالیاتی هستند، باید با قوانین بیمه ای این محصولات نیز آشنا بشوید، برای کسب اطلاعات کامل در این زمینه حتما مقاله بیمه محصولات کشاورزی را مطالعه کنید.

شرایط استفاده از مالیت با نرخ صفر

قانون‌گذار برای حمایت از واحدهای تولیدی و خدماتی مثل بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی و گردشگری معافیت‌های خاصی در نظر گرفته است. شرایط استفاده از نرخ صفر مالیاتی ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر توسط کلیه مشاغل و افراد مشمول قانون است. البته این مورد را هم درنظر داشته باشید که از ابتدای سال 1402 تمام مشمولین ارسال صورتحساب‌های الکترونیکی باید مطابق قانون سامانه مودیان صورتحساب‌های خود را برای سامانه مودیان مالیاتی ارسال نمایند.

شرایط استفاده از معافیت های مالیاتی و احتساب مالیات با نرخ صفر درصد چیست

بر اساس اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم که در 31 تیرماه سال 94 تصویب شد. شرایط استفاده از معافیت‌های مالیاتی و احتساب مالیات با نرخ صفر درصد برای مودیان مشمول این معافیت‌ها، مستلزم ارائه مدارک زیر به اداره امور مالیاتی در موعد مقرر است:

• کلیه مدارک شامل اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و حساب سود و زیان (تهیه شده در نرم افزار حسابداری)
• ارائه دفاتر قانونی
• ارائه کلیه اسناد و مدارک حسابداری

اعمال نرخ صفر مالیات مشروط به برگشت ارز حاصل از صادرات

اطلاعیه مورخ دی‌ماه 99  سازمان امور مالیاتی کشور، بر اساس موضوع ماده 141 قانون مالیات‌های مستقیم به اعمال مالیات با نرخ صفر مشروط به برگشت ارز حاصل از صادرات اشاره دارد.

طبق این اطلاعیه نرخ صفر مالیاتی به درآمد صادرات کالا و خدمات برای عملکرد سال‌های 97 تا 99 به ‌شرط برگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی طبق مقررات اعلامی بانک مرکزی، تعلق می‌گیرد.

لازم به ذکر است که صادرات بخش کشاورزی و خدمات فنی مهندسی برای عملکرد سال 98 و 99 از این قاعده مستثنی هستند.

نرخ صفر مالیاتی در نواحی کم توسعه

نرخ صفر مالیاتی در مناطق کمتر توسعه‌یافته در صورتی اعمال خواهد شد که در استان، شهر یا بخش موردنظر مشاغل و بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی راه‌اندازی شود. مشاغل تولیدی و اقتصادی در مناطق کم توسعه‌یافته با درنظرگرفتن نرخ بیکاری و سرمایه‌گذاری برای تولید و با تأیید هیات وزیران، قادر خواهند بود که از قوانین مالیات با نرخ صفر به مدت 10 سال استفاده کنند. این امر به این دلیل است که این مشاغل با نپرداختن مالیات، فرصت توسعه پیدا کنند.

فهرست مناطق کمتر توسعه یافته توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه می‌شود. این فهرست شامل استان، شهرستان، بخش و دهستان در سه‌ماهه اول در هر برنامه پنج‌ساله، با لحاظ شاخص‌های نرخ بیکاری و سرمایه‌گذاری در تولید شده و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

لازم به ذکر است اگر بعد از پایان دوره اعمال نرخ صفر مالیاتی در مناطق کمتر توسعه‌یافته، جمع درآمد مشمول واحدهای اقتصادی به دوبرابر سرمایه ثبت و پرداخت‌‏شده نرسد، همچنان مالیات با نرخ صفر محاسبه خواهد شد.

نرخ صفر مالیات در نواحی ویژه اقتصادی

شرط استفاده از مالیات با نرخ صفر در نواحی ویژه اقتصادی استقرار شرکت در منطقه ویژه است. این بنگاه‌ها برای توسعه کسب‌وکار خود به مدت دو سال از قانون نرخ صفر مالیاتی بهره‌مند می‌شوند تا فرصت گسترش فعالیت اقتصادی تولیدی خود را در این مناطق داشته باشند.

درصد بهره مندی از مالیات با نرخ صفر

زمان اجرای نرخ صفر مالیاتی از ابتدای سال 1395 برای حمایت از کسب‌وکار مشاغل خصوصی و تولیدی بوده است. این مشاغل معمولا از نرم افزار حسابداری شرکتی ساده برای انجام امور مالی خود استفاده می‌کنند.

همچنین بر اساس ماده 123 قانون مالیات بنگاه‌های تولیدی و خدماتی که بیش از 50 نفر نیروی کار دارند شرایطی برای درنظرگرفتن مالیات با نرخ صفر وجود دارد. اگر این بنگاه‌ها هرسال نسبت به سال قبل، به میزان 50 درصد کارمندان فعلی، به تعداد کارمندان خود اضافه کنند؛ در برابر هرسال بیشتر شدن کارمندان، دوره معافیت مالیاتی آن‌ها یک سال بیشتر خواهد شد.

تعداد نیروی کار شاغل و افزایش اشتغال نیروی کار با ارائه اسناد و مدارک به فهرست و لیست بیمه تامین اجتماعی کارکنان و همچنین تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی محقق می‌شود.

درصد بهره‌ مندی از نرخ صفر مالیاتی برای مشاغل مختلف به شرح جدول زیر است:

فهرست بنگاه‌ها و مشاغل	درصد بهره مندی نرخ صفر مالیاتی
درآمد صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات کشاورزی	مشمولیت 100 درصدی
درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی	مشمولیت 100 درصدی
سازمان‌ها و ادارات وابسته به شهرداری‌ها	مشمول مالیات نرخ صفر
درآمد حاصل از صادرات مواد خام	مشمولیت 20 درصدی
واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در مناطق ویژه اقتصادی	مشمول مالیات نرخ صفر
درآمد حاصل از کالاهای ترانزیتی به ایران که بدون تغییر صادر می‌شوند	مشمول مالیات نرخ صفر

تفاوت معافیت مالیاتی و مالیات با نرخ صفر

احتمالا برای شما هم سوال باشد که تفاوت معافیت مالیاتی و نرخ صفر مالیاتی چیست؟ در این بخش می‌خواهیم تفاوت مالیات با نرخ صفر و معافیت مالیاتی را توضیح دهیم.

دقت کنید که معافیت مالیاتی با نرخ صفر مالیاتی نباید اشتباه گرفته شود. به طور مثال وقتی‌که یک بنگاه اقتصادی در دوره‌ای از زمان فعالیت ندارد، همچنان موظف است اظهارنامه مالیاتی کاملاً سفید خود را به اداره امور مالیات تحویل دهد.

تحویل ندادن اظهارنامه مالیاتی حتی در صورت سفید بودن آن، مشمول جریمه می‌شود؛ بنابراین دقت کنید که نداشتن فعالیت اقتصادی به معنی مالیات با نرخ صفر نیست.

مالیات با نرخ صفر مشمول بنگاه‌ها و مشاغل غیردولتی یا خصوصی است که به‌منظور حمایت از کسب‌وکار آن‌ها در نظر گرفته شده است. همین مشاغل هم باید در موعد مقرر برای بهره‌مندی از نرخ صفر مالیاتی، اظهارنامه خود را به اداره مالیات تحویل دهند.

در واقع معافیت مالیاتی یعنی برخی مشاغل تولیدی به‌صورت کلی و دائمی از پرداخت مالیات معاف‌اند اما نرخ صفر مالیات مدت‌زمان معینی داشته و به‌صورت دائمی نیست.

نمونه هایی از نرخ صفر مالیات

در جدول زیر نمونه های نرخ صفر مالیات و موارد معافیت مالیاتی بر اساس قانون مالیات های مستقیم آورده شده است.

ردیف	ماده قانون	شرح درآمدهای معاف از مالیات یا محاسبه مالیات با نرخ صفر
1	132	درآمد ابرازی ناشی از فعالیت تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیردولتی، درآمدهای مراکز خدماتی مثل بیمارستان، هتل و مراکز گردشگری
2	133	درآمد صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی، شرکت‌های تعاونی روستایی، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارمندی، کارگری، اتحادیه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی
3	134	درآمد مدارس غیرانتفاعی، آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی غیرانتفاعی و مهدکودک‌ها در مناطق کمتر توسعه‌یافته و روستاها، درآمد مؤسسات نگهداری معلولین
4	138 مکرر	معادل حداقل سود عقود مشارکتی برای فراهم‌کنندگان آورده نقدی جهت تأمین مالی پروژه، طرح و سرمایه در گردش بنگاه تولیدی در قالب عقود مشارکتی
5	139	موقوفات، نذورات، پذیره، هدایا و کمک‌های نقدی و غیرنقدی اماکن متبرکه، هدایا و کمک‌های نقدی و غیرنقدی جمعیت هلال‌احمر، صندوق‌های پس‌انداز بازنشستگی و سازمان‌های بیمه، فعالیت‌های مذهبی، خیریه و عام‌المنفعه
6	141	100 درصد درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی، محصولات بخش کشاورزی و 20 درصد صادرات مواد خام
7	142	درآمد کارگاه‌های فرش‌بافی و صنایع‌دستی و شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های مربوطه
8	143	10 درصد مالیات‌بردرآمد حاصل از فروش کالا در بورس و شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بورس داخلی و خارجی و 5 درصد مالیات‌بردرآمد شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شده است
9	145	سود دریافتی از سپرده، اوراق مشارکت، اوراق قرضه دولتی و خزانه

نکات مهم مالیات با نرخ صفر

در این بخش به ذکر نکات مهم نرخ صفر مالیاتی می‌پردازیم.

آیا ارائه اظهارنامه مالیاتی الزامی است؟

بله. کلیه اشخاص و مشاغل مشمول قانون نرخ صفر مالیاتی، ملزم به تحویل اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر به اداره مالیات هستند. در واقع قانون نرخ صفر مالیاتی به معنای عدم تحویل اظهارنامه نیست. برای اطلاع از نحوه ارسال اظهارنامه مالیاتی، مقاله اظهارنامه مالیاتی را مطالعه کنید.

مالیات با نرخ صفر برای چند سال اجرا میشود؟

مالیات با نرخ صفر برای بنگاه‌های تولیدی خصوصی و خدماتی، مثل بیمارستان‌ها و مراکز گردشگری، از زمان استفاده به مدت پنج سال اجرا می‌شود. پس از پایان این دوره پنج‌ساله، بنگاه مربوطه مانند سایر بنگاه‌ها مشمول پرداخت مالیات بوده و باید طبق قوانین اداره مالیاتی عمل کند. اگر می خواهید بدانید که پس از اتمام این 5 سال چکار کنید که مالیات کمتری بپردازید حتما مقاله کاهش مالیات را مطالعه کنید.

درصد بهره مندی از نرخ صفر مالیات چقدر است؟

کلیه معافیت‌های مالیاتی و محاسبه مالیات با نرخ صفر از ابتدای سال 1395 اجرایی شده است. مالیات نرخ صفر برای مشاغل خصوصی و تولیدی، با هدف حمایت از کسب‌ و کار است.

درصد بهره‌مندی از نرخ صفر مالیاتی برای مشاغل مختلف به شرح زیر است:

• مشمولیت 100 درصدی درآمد صادرات خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات کشاورزی
• مشمولیت 100 درصدی درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی که از محل جذب گردشگری خارجی یا اعزام به عربستان، عراق و سوریه تحصیل شده باشند است.
• مالیات سازمان‌ها و ادارات وابسته به شهرداری‌ها که به طور قانونی برای انجام امور عمومی، شهری و خدماتی تشکیل شده و 100درصد سرمایه و دارایی آن متعلق به شهرداری است، از طریق نرخ صفر محاسبه خواهد شد.
• مشمولیت 20 درصدی درآمد حاصل از صادرات مواد خام
• مالیات واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در مناطق ویژه اقتصادی (به‌استثنای شهرک‌های مستقر در شعاع 120 کیلومتری مراکز استان تهران) با نرخ صفر محاسبه می‌شود
• درآمد حاصل از کالاهای ترانزیتی به ایران که بدون تغییر صادر می‌شوند، مشمول مالیات با نرخ صفر است

همچنین بر اساس ماده 123 قانون مالیات بنگاه‌های تولیدی و خدماتی که بیش از 50 نفر نیروی کار دارند شرایطی برای درنظرگرفتن مالیات با نرخ صفر وجود دارد. اگر این بنگاه‌ها هرسال نسبت به سال قبل، به میزان 50 درصد کارمندان فعلی، به تعداد کارمندان خود اضافه کنند؛ در برابر هرسال بیشتر شدن کارمندان، دوره معافیت مالیاتی آن‌ها یک سال بیشتر خواهد شد. لازم به ذکر است که مالیات با نرخ صفر شامل درآمد ابرازی به جز درآمدهای کتمان شده است.

نتیجه گیری

پرداخت مالیات یک وظیفه قانونی است. اما برای حمایت از کسب‌ و کار بخش تولید و مشاغل خصوصی نرخ صفر مالیات در نظر گرفته شده است. بر اساس مصوبه اجرایی از سال 95 به بعد، درآمد خدمات و کالاهای غیرنفتی و محصولات کشاورزی و همچنین درآمد دفاتر گردشگری و زیارتی جز مشمولین 100 درصدی قانون مالیات با نرخ صفر هستند.

همچنین مالیات با نرخ صفر به‌ منظور حمایت از بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی در مناطق کمتر توسعه‌ یافته و مناطق ویژه اقتصادی در نظر گرفته شده است. در این مقاله با ذکر همه نکات مربوط به مفهوم نرخ صفر مالیات، سعی کردی تفاوت آن با معافیت مالیاتی را به طور کامل توضیح دهیم. در این زمینه اگر سؤال یا نکته‌ای دارید حتماً با ما در میان بگذارید.