انواع قرارداد حقوقی کسب و کار و کاربردهای آن
انواع قرارداد در دنیای بازار کسب و کار امروز، شاکله اصلی زندگی اجتماعی را تشکیل می‌دهد و جز لاینفک آن به حساب می‌آید. تمامی انسان‌ها در هر جایگاهی که قرار بگیرند هم تعهداتی را می‌پذیرند و هم تعهداتی را می‌دهند. در این میان قراردادهای حقوقی هم در واقع تعهداتی هستند که میان دو طرف قرارداد منتقل می‌شوند با این تفاوت که در قالب خاص و ویژه‌ای در می‌آید و این امر آن را از سایر توافقات روزمره متمایز می‌کند.
ما در این متن در صدد هستیم ابتدا در باب تعریف قرارداد حقوقی و شاکله آن و سپس در مورد قراردادهای حقوقی رایج در عرصه کسب و کار صحبت کنیم.
قرارداد چیست؟
به طور کلی قرارداد به‌معنای توافق دو یا چند نفر برای برقراری رابطه تجاری یا غیر تجاری است. قرارداد معادل فارسی واژه عقد که یک واژه عربی است می‌باشد. در یک طرف قرارداد شخصی قرار دارد که قصد به وجود آوردن قرارداد را دارد که به عمل او ایجاب می‌گویند و در طرف دیگر قرارداد شخصی قرار دارد که ایجاب طرف مقابل را قبول می‌کند.
در این راستا ماده ۱۸۳ قانون مدنی بیان می‌دارد:
” عقد عبارت است از این که یک یا چند فرد در مقابل یک یا چند فرد دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد. “
نکته قابل توجه این است که کسی به تنهایی نمی‌تواند قرارداد منعقد کند و قانون تحقق توافق یا قرارداد را از دو فرد به بالا مقدور دانسته است.
برای تحقق قرارداد شرایط اساسی‌ای وجود دارد که در ماده ۱۹۰ قانون مدنی نیز به آن اشاره شده است. این ها از شرایط اساسی صحت یک قرارداد محسوب می‌شوند. به این معنی که در صورت عدم تحقق این شرایط توافق فاقد اعتبار قانونی خواهد بود.
شرایط اساسی یک قرارداد کاری کدامند؟
این شرایط عبارتند از:
- قصد طرفین و رضای آنها
زمانی که دو طرف با اراده آزاد بر موضوعی توافق کنند ملزم به رعایت آن می‌شوند. رضا یک عمل درونی و منظور از آن اشتیاق برای انجام عملی است و قصد صورت بیرونی رضا محسوب می‌شود که به واسطه عملی خارجی خود را نشان می دهد.
اهلیت به معنای قدرت و توانایی اعمال حق است به این معنا که فرد بالغ، عاقل و رشید باشد و همچنین در مورد شخص حقوقی لازم است بررسی شود که آیا در حوزه مورد نظر قدرت عمل دارد یا خیر
- معلوم و معین بودن مورد معامله ( موضوع معامله )
موضوع قرارداد عبارت است از مال یا عملی که طرفین متعهد به تسلیم یا انجام آن هستند که بایستی معلوم و مشخص باشد.
- مشروعیت جهت معامله
منظور از جهت معامله همان هدف معامله است. البته باید گفت که معمولا در قراردادهای حقوقی جهت معامله ذکر نمی‌شود ولی اگر ذکر شد نباید خلاف شرع باشد.
علاوه بر این شروط که از شرایط اساسی صحت قراردادها هستند ممکن است برخی شروط دیگر هم در قراردادها بیاید که لازمه آن قرارداد باشد.
به عنوان مثال در برخی از قراردادها مدت قرارداد جز ارکان تشکیل‌دهنده آن قرارداد محسوب می‌شود. مثلا در قراردادهایی که موضوع آنها انجام کار یا ارائه خدمات است و یا در قرارداد اجاره که شرط اساسی صحت آن درج مدت زمان می‌باشد و یا مواردی نظیر مبلغ قرارداد، فورس ماژور و محل تنظیم قرارداد.
ارکان قرارداد چیست؟
هر قرارداد ارکانی دارد که باید برای تشکیل عقد رعایت شوند. از جمله:
۱. موضوع
موضوع عقد می‌تواند انتقال مال (خرید و فروش خانه)، انجام کار (نقاشی خانه) یا خودداری از انجام کاری (تعهد خریدار ضمن قرارداد خرید خانه مبنی بر عدم بالا بردن دیوار خانه) باشد.
۲. طرفین
عقد یا قرارداد دارای طرفینی است.
۳. رابطه‌ی حقوقی
رابطه حقوقی بین طرفین است که براساس آن متعهدله (کسی که تعهد قرارداد به نفع اوست) می‌تواند انجام تعهد را از متعهد (کسی که عهده‌دار انجام تعهد است) درخواست نماید.
اعمال حقوقی چیست؟
منشا ایجاد تعهدات یا اعمال حقوقی است یا وقایع حقوقی. اعمال حقوقی اعمالی هستند که شخص با اراده خویش انجام می دهد و قصد ایجاد تعهد را می نماید و ایجاد تعهد منتسب به اراده شخص می باشد، مثل اینکه شخص اراده می‌نماید که خودرویی را خریداری نماید و ضمن معامله متعهد می‌گردد که مبلغ خودرو را پرداخت نماید.
اعمال حقوقی به ۲ دسته تقسیم می‌شوند :۱. عقد (عمل حقوقی دوطرفه) ۲. ایقاع (عمل حقوقی یکطرفه)
آشنایی با انواع قرارداد کاری
بعد از آشنایی مختصری با قرارداد حقوقی لازم است به انواع قرارداهای حقوقی رایج در عرصه کسب و کار اشاره کنیم. در این عرصه قراردادهای زیادی به چشم می‌خورد که گاهی ممکن است از دید بنیان‌گذاران، سرمایه‌گذاران، سهام‌داران و سایر اشخاص حاضر در صحنه کسب و کار به جهت عدم توجه به مسائل حقوقی مغفول بماند. ما بر‌آنیم با معرفی کامل آنها این آشنایی را مقدور سازیم.
به طور کلی ما ۶ دسته قرارداد در عرصه کسب و کار داریم البته این تقسیم بندی بیشتر صوری بوده و مهم خود این قراردادها می باشند.
۱- انواع قرارداد راه‌اندازی کسب و کار
این تفاهم‌نامه زمانی کاربرد پیدا می‌کند که دو یا چند نفر موسس یک کسب و کار هستند و می خواهند طی یک قرارداد بسیاری از امور را از ابتدا شفاف کنند. مهم‌ترین مفاد آن تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها، تقسیم سهام و مالکیت معنوی می‌باشد.
زمانی که قرار است صفر تا صد انجام یک عمل یا ارائه یک خدمت را به شخص دیگری بسپاریم از قرارداد پیمانکاری استفاده می‌کنیم. شخص پیمانکار موظف است با هزینه‌های خود مفاد قرارداد را کامل انجام داده و در موعد زمانی مشخص تحویل کارفرما دهد.
این قرارداد عموما به منظور همکاری مابين کارفرما (شخص حقیقی یا حقوقی) با برنامه نویس اپلیکیشن (اعم از فرد یا یک شرکت) تدوین می‌شود.
۲- انواع قرارداد پیشبرد کسب و کار
قرارداد اجاره قراردادی است که مستاجر مالک منافع عین مستاجره می‌شود.
به طور کلی دو حق برای اختراع به رسمیت شناخته شده است. حق مادی ذیل همین قرارداد قابل انتقال است ولی حق معنوی آن قابل انتقال نیست.
نمونه قرارداد اجاره مغازه، از جمله قرارداد های پرکاربرد در کشور است که طبق تعریف قانون گذار، عقد اجاره عقدی است که به موجب آن مستاجر مالک منافع عین مستاجره می‌شود. اجاره دهنده را موجر و اجاره کننده را مستاجر گویند.
۳- انواع قرارداد استخدام و منابع انسانی
قرارداد کار برای انتظام بخشیدن به روابط کارگر و کارفرما و انجام تعهدات مشخصی ایجاد می‌شود. قرارداد کار شامل مدت موقت، غیر موقت و کار معین می باشد.
این قرارداد برای بهره‌گیری از راهنمایی‌های مشاور در طول مدت قرارداد است. شخص مشاور هم تحت شمول قانون کار قرار خواهد گرفت.
این قرارداد به منظور جذب افرادی است که به صورت پاره وقت به معرفی کالا و خدمات شرکت برای افزایش سوددهی شرکت می‌پردازند.
قراردادی است که طی آن سهامی به کارکنان با هدف افزایش انگیزه در آنها تعلق می‌گیرد.
۴- انواع قرارداد مدیریت مالی کسب و کار
شرکت در حوزه‌های مختلف ممکن است به نرم‌افزار نیاز داشته باشد در این صورت برای پوشش منابع طرفین می‌توان از قراردادی جامع و کامل استفاده کرد.
گاهی شرکت به جهت مشکلات مالی ممکن است توان خرید نرم‌افزار را نداشته باشد. در این صورت می‌تواند از قرارداد اجاره نرم‌افزار بهره ببرد.
در نمایندگی در فروش انحصاری، یک طرف (شرکت) توافق می‌کند که برای طرف دیگر (فروشنده) بر اساس مبنایی مداوم و بلندمدت، کالا یا کالاهایی را تأمین نماید و فروشنده موافقت می‌کند که آنها را خریده و به نام و حساب خویش، دوباره در قلمرویی معین به فروش رساند.
۵- انواع قرارداد محافظت از کسب و کار
در مسیر کسب و کار اطلاعات محرمانه‌ای به وجود می‌آیند که مصون نگه داشتن آنها از فاش شدن وظیفه همه افراد است. لذا ابتدای کار می‌توان با کارمندان این قرارداد را منعقد کرد.
این قرارداد دو جنبه دارد. یا به صورت یک جانبه منعقد می‌شود و یا به صورت دو جانبه. در این صورت یکی از طرفین یا هر دو آنها متعهد می‌شوند که اطلاعات یک‌دیگر را فاش نکنند.
۶- انواع قرارداد سرمایه‌گذاری
برای نقل و انتقال سهام از سهام‌د‌ار به یک فرد دیگر این قرارداد منعقد می‌شود.
طی این قرارداد اگر وام‌دهنده درخواست کند، وام تبدیل به سهام شده و او جز سهام‌داران شرکت خواهد شد.
در این قرارداد آورده‌های دو طرف دقیق مشخص شده و به منظور تقسیم سود و انتفاع وارد کسب و کار می‌شوند.
برای تمهید شرایطی در جهت باقی ماندن اعضا در شرکت، سهام مورد نظر به افراد در طول یک بازه زمانی به آنها تعلق می‌گیرد و این قرارداد برای مشخص کردن کم و کیف آن است.
این قرارداد زمانی کاربرد دارد که مالک و یا مالکین یک ملک با پلاک ثبتی مشخص قصد ساخت و یا بازسازی (نوسازی) ملک خود را دارند لیکن تخصص و سرمایه و امکانات لازم جهت انجام این امر را ندارند و با شخصی که این امکانات را دارد بعنوان سازنده یک قرارداد منعقد می‌نمایند.
سخن آخر
ما در این مطلب انواع قرارداد ها را بیان کردیم. در پایان لازم به ذکر است که تمامی این قراردادها به علاوه سایر قراردادهای ضروری در کسب و کار در بانک قراردادهای وینداد موجود می‌باشد و شما می‌توانید با تکیه بر آنها مطمئن گام بردارید. همچنین می‌توانید با استفاده از راهنمایی‌های مشاوران حقوقی تخصصی وینداد، متناسب با شرایط کسب و کار خود، به تنظیم و بررسی قرارداد خود بپردازید.
