فرار مالیاتی چیست؟ بررسی جرایم آن و تمایز با اجتناب مالیاتی
امروزه صرف‌نظر از پیشرفته یا در حال پیشرفت بودن جوامع مختلف، دو مقوله فرار مالیاتی (Tax evasion) و اجتناب مالیاتی (Tax avoidance) سایه سنگین خود را بر آن‌ها پهن کرده‌اند. یکی از کارهایی که در جهت نظم بیشتر به کارها می‌توان انجام داد، استفاده از نرم افزار حسابداری مالی است.
اگرچه در نگاه اول می‌توان فرار مالیاتی را یک تخلف و رفتار غیرقانونی تصور نمود و اجتناب مالیاتی را رفتاری کاملاً قانون مدارانه دانست، اما آنچه از نگاه تیزبینانه مجریان امر دور نخواهد ماند، این واقعیت است که هر دوی این اعمال باهدف فرار از بدهی‌های مالیاتی صورت می‌گیرد و درواقع همان‌قدر که فرار مالیاتی در جهت اخفای درآمد و نادیده گرفتن بدهی مالیاتی و با تلاش گریختن از پرداخت مالیات انجام می‌گیرد، اجتناب مالیاتی نیز کمک گرفتن از روزنه‌های قانون مالیات و محاسبه آن به‌گونه‌ای است که درنتیجه کاهش میزان بدهی مالیاتی را به دنبال داشته باشد. (بیشتر بخوانید: روش محاسبه مالیات بر ارزش افزوده)
مالیات از بحث‌های اصلی کسب‌وکار است و اغلب موسسات و شرکت‌ها درگیر آن هستند. خیلی از افراد سعی می‌کنند به گونه‌ای فرار مالیاتی داشته باشند و از پرداخت آن امتناع کنند.
در مقاله اظهار نامه مالیاتی به صورت مفصل در مورد اظهارنامه و خوداظهاری و آموزش تهیه و ارسال اظهارنامه صحبت کردیم و در این مطلب نخست در مورد فرار مالیاتی و انواع آن اطلاعاتی را کسب می‌کنیم و سپس به مسائل جزئی‌تر مانند مجازات‌های فرار مالیاتی، تفاوت فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی و راهکارهای مبارزه با فرار مالیاتی می‌پردازیم. پس بیایید نخست از تعریف فرار مالیاتی شروع کنیم.
در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم:
فرار مالیاتی چیست؟
درآمدهای مالیاتی یکی از مهم‌ترین منابع در بودجه بیشتر کشورها به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته هستند و به‌عنوان یک شاخص اقتصادی مهم در نظر گرفته شده است.
حجـم و میزان درآمدهای مالیاتی در منابع بودجه، نشان‌دهنده سلامت اقتصادی کشورها است و نقطه قوت سیستم اقتصادی هر کشوری، شفافیت و سلامت نظام اقتصادی از طریق اتکا به منابع و درآمدهای مالیاتی است. برای آشنایی بیشتر با انواع مالیات هایی که باید پرداخت کنید می‌توانید در دوره حسابداری مالیاتی فرداد ثبت نام کنید و دانش خود را افزایش دهید.
به هر فعالیت یا تلاشی که در جهت پرداخت نکردن مالیات یا پرداخت کمتر از میزان واقعی آن انجام شود، فرار مالیاتی گفته می‌شود.
این پدیده نامطلوب به روش‌های گوناگون مانند عدم ارائه اطلاعات صحیح به بازرسان مالیاتی و حسابرس در رابطه با میزان سود یا پرداخت رشوه به‌منظور عدم محاسبه میزان واقعی مالیات انجام می‌شود.
انواع فرارهای مالیاتی کدام است؟
همان‌طور که گفتیم فرار مالیاتی به هر نوع اقدام افراد یا سازمان‌ها جهت عدم پرداخت مالیات یا کاهش آن گفته می‌شود. مالیات انواع مختلفی دارد و هر یک راه‌های فرار مالیاتیِ مربوط به خود را دارند.
در ایران دو گروه مالیات وجود دارد. مالیات مستقیم که بر مواردی چون دارایی افراد یا سازمان‌ها تعلق می‌گیرد و دیگری مالیات غیرمستقیم که برای محصولات، کالاها و خدمات محاسبه می‌شود. فرار مالیاتی می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود.
انواع مالیات راه‌های فرار مالیاتی مربوط به خود را دارند
به عنوان مثال برخی با افزایش هزینه‌ها به مقداری بیش از میزان واقعی و افرادی نیز با پنهان کردن درآمد واقعی خود، اقدام به فرار مالیاتی می‌کنند. برخی از این روش‌ها به شرح زیر است.
بر اساس قانون اگر شخصی با آگاهی و با قصد فرار از پرداخت مالیات، مرتکب رفتارهای زیر شود، مرتکب این جرم شده است.
در ادامه به چند مورد از انواع فرار مالیاتی اشاره می‌کنیم.
- ساختن کد اقتصادی جعلی
- ارائه ترازنامه و حساب سود و زیان یا دفاتر اسناد ساختگی و ارائه گزارش معاملات فصلی غیر واقعی
- اگر برای سه سال متوالی اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان خود را به مراجع ذی‌ربط ارائه نکند.
- اگر فعالیت اقتصادی و روش‌های کسب درآمد خود را پنهان کند.
- در صورتی که مانع از آن شود که مأموران مالیاتی به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی او دسترسی داشته باشند.
- اگر معاملات و قراردادهای تجاری خود را با نام افراد دیگری انجام دهید.
- در صورتی که از کارت بازرگانی افراد دیگر به قصد فرار مالیاتی استفاده کند.
- اگر با عقد قرارداد صوری و ارائه برگ خریدهای ساختگی، قصد پنهان کردن درآمد واقعی خود را داشته باشد.
- دست‌کاری مقدار و قیمت کالای خریداری‌شده
- جایگزین کردن مواد اولیه ارزان‌قیمت به‌جای مواد گران قیمت
- اگر فعالیت‌های خود را به‌گونه‌ای جلوه دهید که گویی مشمول معافیت مالیاتی هستید.
- ارائه صورت‌حساب‌های خرید مواد اولیه و دیگر کالاهای مصرفی بیش از یک‌بار به منظور افزایش غیرواقعی هزینه‌ها
فرار مالیاتی به عنوان تهدید سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر رشد و توسعه اقتصادی کشورهاست. از این رو، توجه به رشد و گسترش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و عوامل مؤثر بر آن اهمیت زیادی دارد.
مالیات بر شرکت‌ها علاوه بر منبع کسب درآمد برای دولت، بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیز تأثیرگذار است. مالیات بر شرکت‌ها، تورم و نرخ بهره رابطه منفی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دارد، اما سرمایه‌گذاری بخش دولتی، تسهیلات، سیاست‌های تعدیل و صندوق ذخیره ارزی، تأثیر مثبت بر روی سرمایه‌گذاری خصوصی دارند.
با توجه به رابطه معکوس میان سرمایه‌گذاری و مالیات بر شرکت‌ها، اعمال معافیت‌های مختلف مالیاتی در بحث مالیات بر شرکت‌ها، تعیین نرخ استهلاک بیش از نرخ استهلاک واقعی اقتصادی، سرعت بخشیدن به استهلاک قابل‌قبول، استفاده از نرخ نزولی مالیات بر شرکت‌ها پس از چند نرخ تصاعدی و به‌طورکلی بازنگری در قوانین مالیاتی و اعمال سیاست‌هایی که باعث کاهش تورم و نرخ بهره گردد، می‌تواند در جهت تشویق سرمایه‌گذاری مؤثر واقع گردد.
دلایل فرار مالیاتی
هر فردی دلایل متفاوتی برای عدم پرداخت مالیات دارد اما بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته برخی از مهم‌ترین دلایل فرار مالیاتی به شرح زیر است:
وجود معافیت‌های مالیاتی وسیع و متنوع: بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده توسط کارشناسان اقتصادی ایران، برآورد شده است که 40 درصد اقتصاد کشور، بر اساس قانون معاف از مالیات است.
عدم ضمانت اجرایی لازم در اجرای قوانین: با اینکه مقررات و بستر حقوقی لازم جهت مجازات مجرمان تدوین و طراحی شده است اما این قوانین ضمانت اجرایی لازم را ندارد که همین امر موجب کاهش کارآمدی آن‌ها شده است.
برای جلوگیری از فرار مالیاتی باید ضمانت اجرایی لازم در اجرای قوانین در اولویت دستگاه‌های مرتبط قرار گیرد.
دلایل فرار مالیاتی برای هر شخص متفاوت است
وجود فساد گسترده در کشور: در کشورهای توسعه‌یافته، فرار مالیاتی در رده جرم‌های سنگین قرار گرفته است و در صورت ارتکاب، شدیداً با آن برخورد می‌شود؛ اما متأسفانه در کشور ما بسیاری از فعالان اقتصادی، حتی کسبه‌ی عادی مبادرت به فرار اقتصادی می‌کنند و از ارائه اظهارنامه های مالیاتی نظیر مالیات ارزش افزوده، صورت معاملات فصلی و اسناد و مدارکی که در پرداخت مالیات موثر است خودداری می کنند و این در حالی است که نه شناسایی می‌شوند و نه با آن‌ها برخورد می‌شود.
عدم اعتماد مردم به کارایی و اثربخشی دولت: اگر نگاهی به تاریخ ایران در چند دهه گذشته بیندازیم، متوجه می‌شویم که هیچ‌گاه نگاه مثبتی به پرداخت مالیات در کشور وجود نداشته است.
از این رو، برای اینکه بتوانیم در این زمینه فرهنگ مناسبی در جامعه ایجاد کنیم، باید در گام اول، عواملی که منجر به این نگاه منفی شده‌اند را مشخص کنیم و برای تغییر آن‌ها اقدامات لازم را انجام دهیم تا بتوانیم دیدگاه مردم را به وصول درآمدهای مالیاتی بهبود بخشیم.
فرهنگ مالیاتی ضعیف: یکی از مهم‌ترین عوامل برای جلوگیری از فرار مالیاتی، اصلاح فرهنگ مالیاتی کشور است؛ و این امر میسر نمی‌شود مگر زمانی که مردم کشور مطمئن باشند مالیات آن‌ها جهت آبادانی و اداره کشور هزینه می‌شود. شبیه این موضوع در مورد کارگران نیز صادق است؛ وقتی که کارفرمایان با ارسال لیست بیمه به موقع می‌توانند در انجام امور کارمندان خود ارزش خلق کنند.
در کشورهایی که شفافیت مالی وجود دارد، فرار مالیاتی نیز از نظر اجتماعی کاری ناپسند محسوب می‌شود. تا زمانی که مردم یک کشور به مسئولین خود اعتماد نداشته باشند، نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت وظایف شهروندی خود را به درستی انجام دهندو یا در انجام وظایف حسابرس به او کمک کنند.
البته در این زمینه رسانه‌ها نیز نقش مهمی دارند و می‌توانند فرهنگ پرداخت مالیات را ترویج دهند.
فقدان نظام جامع اطلاعات مالیاتی: ناکارآمدی زیرساخت‌های مالیاتی در عدم شناسایی فرار مالیاتی تأثیر زیادی دارد. برای اینکه از بروز فرار مالیاتی جلوگیری شود، باید از ابزارهای فناوری اطلاعات بهره بگیریم.
یکی از بهترین اقدامات در این زمینه، هوشمند سازی نظام مالیاتی و الکترونیکی کردن فرآیندهاست. همچنین باید شبکه جامع نظام مالیاتی و شبکه‌های اطلاعاتی راه‌اندازی کنیم تا بتوانیم بهتر با فرار مالیاتی مقابله کنیم.
مشکلات مربوط به ساختار اقتصادی کشور: تنها 40 درصد از افراد جامعه مالیات پرداخت می‌کنند و تعداد زیادی از افراد با درآمد بالا و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ کشور به روش‌ها و دلایل مختلف از پرداخت مالیات سرباز می‌زنند.
به عنوان مثال، کارشناسان تخمین زده‌اند حدود 20 درصد از اقتصاد کشور زیرزمینی است که در چنین شرایطی امکان بروز فرارهای مالیاتی بسیار بیشتر می‌شود.
هرچقدر اقتصاد کشور نظم و ساختار بهتری داشته باشد، به همان میزان کارآمدی نظام مالیاتی نیز بیشتر خواهد شد زیرا در چنین شرایطی حساب‌وکتاب تمام امور مشخص است و حتی اطلاعاتی که در اختیار حسابرس برای رسیدگی به امور مالیاتی شرکت ها قرار می گیرد از نهایت صحت برخوردار خواهد بود.
نظام مالیاتی کشور باید با ایجاد شفافیت بیشتر و الگوبرداری از کشورهای توسعه‌یافته، از ارتکاب فرار مالیاتی جلوگیری کند.
انواع جرایم مالیاتی
مالیات یکی از مهم‌ترین منابع دولت‌ها در اداره کشور است و درآمد حاصل از آن‌ها تأثیر زیادی در رشد اقتصادی و توزیع عادلانه درآمد دارد. برای اطلاع لحظه ای از میزان مالیاتی که باید پرداخت کنید، می‌توانید از نرم افزار حسابداری ابری استفاده کنید.
مالیات سهم عمده‌ای از کل درآمدهای عمومی کشورها دارد و میزان آن وابسته به میزان توسعه و ساختار اقتصادی آن‌ها دارد.
با توجه به نقش مالیات در اقتصاد، پدیده فرار مالیاتی که برگرفته از عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای است به عنوان پدیده‌ای ناخوشایند می‌تواند تهدیدی جدی برای فرهنگ مالیاتی و به دنبال آن تحقق رفاه اجتماعی باشد و به همین دلیل ضرورت شناخت جرایم مالیاتی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
بر اساس آخرین اصلاحیه قوانین مالیاتی کشور، موارد زیر جزء مهم‌ترین جرایم مالیاتی محسوب می‌شوند:
- تنظیم دفاتر و اسناد و مدارک خلاف واقع و استناد به آن‌ها
- پنهان کردن فعالیت‌های اقتصادی و درآمد حاصل از آن‌ها
- جلوگیری از دسترسی مأموران مالیاتی به اطلاعات مالیاتی و اقتصادی خود
- عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی نظیر اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده طی سه سال متوالی
جرم فرار مالیاتی
هر شخصی که مکلف به ارائه اظهارنامه ارزش افزوده یا بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده مسئول ابطال یا وصول کسر مؤدیان دیگر باشد و طی سه سال متوالی از انجام آن اجتناب نماید مرتکب به انجام جرائم مالیاتی ارزش افزوده گشته و مجرم شناخته خواهد شد.
در برخی کشورها میزان مجازات حبس برای هر نوع فرار مالیاتی، تا پنج سال پیش‌بینی‌شده است
لازم به ذکر است که در برخی کشورها میزان مجازات حبس برای هر نوع فرار مالیاتی تا پنج سال نیز پیش‌بینی‌شده است، به همین منظور با رویکرد شناساندن کامل و دقیق این جرم، قانون گذاران سعی نموده‌اند تعریفی جامع از فرار مالیاتی در قانون مالیات‌های مستقیم ارائه کنند:
هرگاه مؤدی مالیات به قصد فرار از پرداخت، عمداً به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و صورت معاملات فصلی یا مدارکی که برای تشخیص مالیات، ملاک هستند و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم‌شده، استناد نماید یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان خودداری کند، مجرم شناخته می‌شود.
مجازات جرایم فرار مالیاتی چیست
بررسی اسناد و مدارک مالیاتی بر عهده حسابرس است. اگر مودی مالیاتی به هر نحوی از ارائه صحیح اطلاعات خودداری کرده و به نوعی از پرداخت مالیات فرار کند مشمول مجازات خواهد شد. بر اساس قانون و با توجه به جرایم انجام شده، مجازات زیر برای فرار مالیاتی در نظر گرفته شده است.
| ردیف | انواع مجازات جرایم فرار مالیاتی |
| 1 | بین شش تا 24 ماه زندانی |
| 2 | بین 2 تا 8 میلیون تومان جریمه نقدی |
| 3 | بین 31 تا 99 ضربه شلاق |
| 4 | محرومیت از حقوق اجتماعی به مدت 6 تا 60 ماه |
| 5 | محرومیت شدن از حقوق اجتماعی بیش از شش تا 60 ماه |
| 6 | رسانه‌ای کردن حکم نهایی |
| 7 | ممنوعیت فعالیت کردن در چند حوزه شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر به مدت 60 ماه |
| 8 | ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر به مدت 60 ماه |
| 9 | ممنوعیت صدور برخی اسناد تجاری از طریق اشخاص حقوقی حداکثر به مدت 60 ماه |
| 10 | همچنین اگر شخصی مسئول کسر مالیات باشد و از وظایف خود امتناع کند، مشمول جریمه‌ای معادل 20 درصد آن خواهد شد. |
میزان فرار مالیاتی در ایران و جهان
فرار مالیاتی منحصر به ایران نیست و تقریباً در تمامی کشورهای دنیا، کم‌وبیش این مشکل وجود دارد. طبق آخرین برآوردها، میزان فرار مالیاتی در ایران عددی بین 30 تا 40 هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد.
دلیل گسترده بودن محدوده این عدد تفسیرهای گوناگونی است که از فرار مالیاتی وجود دارد. چراکه ممکن است یک مالیات به حالت تعلیق درآمده باشد یا به دلایلی دیگر دریافت نشود. برخی از این موارد می‌تواند جدا از فرار مالیاتی محاسبه شود؛ اما این مبلغ بسیار بیشتر از میانگین جهانی است.
مشکل فرار مالیاتی در تمامی کشورهای دنیا، کم و بیش وجود دارد
در ادامه به بررسی دلایل آن می‌پردازیم.
- قوانین نادرست معافیت مالیاتی: بخش بسیار بزرگی از اقتصاد ایران معاف از مالیات هستند. معمولاً این معافیت‌ها چندان منطقی نیستند. به عنوان مثال، فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی از مالیات معاف هستند که خود می‌تواند پوششی برای فرار مالیاتی شود.
- سازوکار سنتی دریافت مالیات: در حال حاضر دریافت مالیات به صورت سنتی و ممیز محور بر اساس گزارشات حسابرس انجام می‌شود. در این فرآیند که بر اساس خود اظهاری مودیان صورت می‌گیرد؛ امکان کم اظهاری و زد و بند وجود دارد.
- قوانین و مقررات مالیاتی: تفاوت تعاریف بین‌المللی مالیات با تعاریف مالیات در ایران، به گونه‌ای است که برخی از درآمدهایی که در ایران جزء درآمدهای مالیاتی محسوب نمی‌شود، در سایر کشورها سهم زیادی از درآمدهای مالیاتی آن‌هاست.
اجتناب مالیاتی چیست و چه فرقی با فرار مالیاتی دارد؟
همان‌طور که گفتیم هر تلاشی جهت عدم پرداخت مالیات یا پرداخت کمتر آن، فرار مالیاتی است و معمولا برای برخی تجارت ها درون اتحادیه این موضوع بررسی می‌شود. اصطلاح فرار مالیاتی به فعالیت‌های غیرقانونی به منظور پنهان نگه‌داشتن درآمد واقعی گفته می‌شود تا مؤدی کمتر از میزان واقعی مالیاتش پرداخت کند.
در مقابل به استفاده از روش‌های قانونی برای کم کردن مالیات، اجتناب مالیاتی گفته می‌شود. توجه داشته باشید، فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی هر دو به منظور کاهش میزان مالیات انجام می‌شوند، اما تفاوت بنیادین آن‌ها در این است که اجتناب مالیاتی رفتاری قانونی است، در صورتی که فرار مالیاتی رفتاری غیرقانونی است.
در حقیقت، کارشناسان اقتصادی با استفاده از حفره‌های قانون مالیات و اصلاح فعالیت‌های اقتصادی، تلاش می‌کنند تا بدهی مالیاتی افراد و شرکت‌ها نظیر مالیات بر ارزش افزوده را کاهش دهند. در ادامه به ذکر چند مثال در خصوص اجتناب مالیاتی می‌پردازیم.
برخی از سرمایه‌گذاران خارجی کشوری را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند که در آن نرخ مالیات کمتر باشد. از بین دو کالای مشابه که یکی تولید خارج و دیگری تولید داخل کشور است، بسیاری از مصرف کنندگان کالایی را انتخاب می‌کنند که ارزان‌تر باشد و در واقع دارای نرخ مالیات کمتری باشد.
بخشودگی جرایم مالیاتی
امروزه در کشور ما دولت تلاش زیادی می‌کند تا با بخشودگی جرایم مالیاتی از طرق مختلف، افراد و سازمان‌ها را به پرداخت مالیات عقب مانده خود تشویق کند. در این زمینه به صورت مرتب بخش‌نامه و قوانین جدید تصویب و اجرا می‌شود. در ادامه چند مورد از این بخش‌نامه ها معرفی شده‌اند.
به عنوان مثال، سازمان امور مالیاتی کشور بخشنامه‌ای صادر کرده است مبنی بر اینکه اگر فعالان اقتصادی به هر دلیلی بدهکار مالیاتی هستند و جرایمی به دلیل این بدهکاری برای آنان تعریف شده است، اگر اصل بدهی خود را پرداخت نمایند، جرائم مالیاتی آنان به‌طور کامل بخشیده می‌شود.
دولت با تصویب قانون های جدید، تلاش زیادی برای بخشودگی فرار مالیاتی افراد و سازمان ها می کند
به موجب قانون مالیات هاي مستقیم، چنانچه طی سه سال متوالی ترازنامه و حساب سود و زیان دفاتر و مدارک آنان مورد قبول قرارگرفته باشد و مالیات هر سال را در سال ارائه اظهارنامه بدون مراجعه به هیات هاي حل اختلاف مالیاتی پرداخت کرده باشند معادل پنج درصد اصل مالیات سه سال مذکور به عنوان جایزه خوش حسابی از محل وصولی‌های جاری پرداخت یا در حساب سنوات بعد آنان منظور خواهد شد. (بیشتر بخوانید: نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده)
همچنین علی‌الحساب پرداختی بابت مالیات عملکرد هر سال مالی قبل از سررسید مقرر در این قانون برای پرداخت مالیات عملکرد موجب تعلق جایزه‌اي معادل یک درصد (1%) مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر خواهد بود که از مالیات متعلق همان عملکرد کسر خواهد شد. البته در این گونه موارد باید بررسی کرد که چه کسانی معاف از مالیات هستند. شاید نیازی به پرداخت مالیات وجود نداشت.
مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی
این روزها صحبت زیادی درباره پولشویی می‌شود و به احتمال زیاد این واژه بارها به گوش شما خورده است؛ اما پولشویی چیست و چرا انقدر اهمیت دارد؟ اگر بخواهیم آن را به صورت ساده تعریف کنیم باید بگوییم، پولشـویی فرآیندی اسـت که با استفاده از آن، شـکل مبدأ و مشـخصات پول‌هـای کثیف حاصـل از معاملات غیرقانونـی و غیرانسانی مانند تجـارت مـواد مخـدر، پول‌های حاصل از جرایم سـازمان‌یافته، کمک مالی به گروه‌های تروریسـتی و همانند آن‌ها تغییـر می‌کند و شکل قانونی به خود می‌گیرد.
با توجه به این تعریف، هر فرد یا سازمانی اقدام به تبدیل یا انتقال یک دارایی با هدف پنهان کردن منشأ غیرقانونی آن کند، مرتکب پولشویی شده است. چنیـن فعالیت‌هایـی نهادهـای مالی کشور را که جهت رشـد اقتصادی بسیار حیاتی هستند، از طریق تخصیص غیر بهینه منابع به سمت نابودی می‌کشاند و منجر به افزایش فشار اداری و فعالیت‌های جنایی و تروریستی در کشور می‌شود.
سازمان امور مالیاتی کشور به منظور مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی اقدامات زیادی از جمله هوشمند سازی نظام مالیات، تلاش جهت تحقق عدالت مالیاتی، شناسایی فعالان اقتصادی و فعالیت‌های اقتصادی زیرزمینی، ساماندهی معافیت‌های مالیاتی و نظارت بر پرداخت به موقع انواع مالیات ها از جمله مالیات بر ارزش افزوده، جهت‌دهی مردم به انتخاب یک فعالیت اقتصادی مناسب و آگاه‌سازی آن‌ها در خصوص روش‌های مختلف پولشویی و کلاه‌برداری، انجام داده است.
با این حال هنوز هم در این زمینه، فاصله زیادی با کشورهای توسعه‌یافته داریم. در این کشورها، درآمدها در ابتدا به حسـاب‌های بانکی واریز و سـپس برداشـت مـی‌شوند، ضمن آنکه حساب‌های مالیاتـی افراد بایـد توسـط حسـابداران رسـمی تائید شـود، اما ایـن موضوع تاکنـون در ایـران عملی نشده اسـت. در صورت نیاز می‌توانید با یادگیری صفر تا صد حسابداری مالیاتی دانش خود را در زمینه حسابداری مالیاتی کامل کنید.
اجرای قانون فوق نمی‌تواند شرایط اقتصادی کشور را به میزان زیادی بهبود بخشد، چراکه در شرایط فعلی هیچ یک از بنگاه‌های اقتصادی، اجباری بـرای ابراز درآمدهـای خـود و راه‌های به دست آوردن آن ندارنـد. چـون ایـن اظهارنامه‌ها در سیسـتم مالیاتی کشـور مـا وجود ندارد، امـکان مهار و ردیابی منشـأ درآمدها با استفاده از سیسـتم مالیاتـی و بانکی نیـز وجـود نـدارد و همین امر مبـارزه بـا پولشویی را بسیار دشـوارتر می‌کند.
به عنوان مثال در کشور آمریـکا، با هدف تسـهیل مبـارزه بـا پولشویی اسـكناس‌های درشـت چـاپ نمی‌شود و ایـن موضوع باعـث می‌شـود، پـول حاصل از قاچـاق یا گروه‌های تروریستی بـا حجم زیـادی از اسـكناس روبه‌رو شود و نگـهداری آن برای آن‌ها مشـکل شود.
همان‌طور که می‌دانیم بانک‌هــا، وظیفه اصلــی حفاظــت از سیسـتم مالـی کشور را دارند، بنابرایـن اثربخشی و کامیابی یک نظـام ضد پولشویی، بـه میـزان زیـادی بـه برنامـه و عملکـرد آن‌ها در طراحـی و اجـرای یـک برنامـه کارآمد ضـد پولشویی بسـتگی دارد.
راهکار مقابله با فرار مالیاتی چیست؟
فرار مالیاتی یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی هر کشور است، بنابراین حتماً باید دلایل بروز آن ریشه‌یابی شود و جهت رفع آن‌ها اقدام شود. مهم‌ترین ابزار دولت برای مقابله با فرار مالیاتی، قانون مالیات‌های مستقیم است.
این قانون در سال 1345 در ایران به تصویب رسید و در طول سا‌ل‌های مختلف مورد بازنگری قرارگرفته است؛ اما برای اینکه بتوانیم راهکاری برای مقابله با فرار مالیاتی پیدا کنیم در ابتدا باید زمینه‌های پیدایش فرار مالیاتی را بررسی کنیم.
متداول‌ترین زمینه‌های پیدایش فرار مالیاتی به شرح زیر است:
- عدم وجود فرهنگ مالیاتی مناسب در جامعه
- عدم وجود سیستم نظارت و پیگیری مناسب
- تأخیر در وصول مالیات
- عدم شناخت مؤدیان و مستند نبودن میزان درآمد آن‌ها از طریق اظهارنامه ها و یا گزارش های ارائه شده توسط حسابرس
- وجود معافیت‌های وسیع و متنوع
به یاد داشته باشید …
در بخش‌های قبل به توضیح هر یک از آن‌ها پرداختیم. برای مقابله با فرار مالیاتی در کشور، می‌بایست جهت رفع مشکلات بالا تلاش کنیم.
به عنوان مثال وضع قوانین خوب، قابل‌درک و کارا کمک زیادی در شفافیت نظام مالیاتی کشور می‌کند، تدوین فرآیندهای مالیاتی کارآمد روند دریافت مالیات را تسهیل می‌کند، توجه به رضایت مودیان مالیاتی منجر به مشارکت بیشتر آن‌ها در پرداخت مالیات می‌شود و منابع انسانی ماهر به ترغیب مردم به پرداخت مالیات و هر چه بهتر اجرا کردن فرآیندهای مالیاتی کمک می‌کند.
در مقاله های بعدی به مالیات بر درآمد و مالیات ارزش افزوده پرداخته ایم که آشنایی شما را از مالیات بسیار افزایش می دهد، با ما همراه باشید. برای رهایی از دردسرهای محاسبه مالیات می‌توانید با بررسی قیمت نرم افزار حسابداری و انتخاب بهترین نرم افزار حسابداری خیال خود را راحت کنید.
