مالیات تراکنش بانکی چیست؟ آشنایی با نحوه پرداخت آن

آیا چیزی در مورد مالیات تراکنش بانکی شنیده‌اید؟ اخذ مالیات بر درآمد یکی از راه­‌های تامین هزینه­ های عمومی هر کشوری است، اما در این میان افرادی هستند که با وجود کسب درآمد، از پرداخت مالیات سرپیچی می‌­کنند و یا به عبارتی دچار فرار مالیاتی می­‌شوند، دولت با تصویب و اجرای قوانین مختلف سعی بر جلوگیری از فرارهای مالیاتی دارد.

مبحث برنامه حسابداری مربوط به مالیات و مالیات ارزش افزوده یکی از مباحث گسترده‌­ای است که نکات آشکار و پنهان متعددی دارد و برای هر مورد آن ماده، بند و تبصره قانونی مجزایی وجود دارد. مالیات تراکنش حساب بانکی نیز دارای نکات متعددی است که در این مقاله به موضوع مالیات تراکنش بانکی، نحوه بررسی و محاسبه آن پرداخته شده است.

مالیات تراکنش بانکی چیست؟

به مجموعه‌ای از دستورات و عملیاتی که به صورت همزمان و یکپارچه در سیستم اطلاعاتی و پایگاه داده انجام می‌شود، تراکنش می‌گویند؛ حال اگر این تراکنش در سیستم بانکی بر روی حساب اشخاص حقوقی و حقیقی رخ بدهد، به آن تراکنش بانگی گفته می‌شود.

تراکنش­ های بانکی معمولا به صورت الکترونیکی ثبت و در سیستم بانکی دارای سابقه است، عملیاتی مانند واریز، برداشت و انتقال وجه، پرداخت قبوض، خرید کالا به عنوان تراکنش‌­های بانکی شناخته می­‌شوند.

با توجه به این که در موارد متعددی نتیجه یک تراکنش بانکی منجر به کسب درآمد برای صاحب حساب می‌گردد؛ مشمول مالیات تراکنش بانکی خواهد بود و مودی باید پرداخت نماید، در غیر این صورت دچار فرار مالیاتی می‌شود.

مالیات تراکنش‌های مالی

برای این که مالیات تراکنش بانکی به درستی محاسبه شود و حساب­‌های شخصی اشخاص بدون وابستگی به کسب و کار آن شخص مشمول مالیات نشود، باید نسبت به جداسازی حساب‌­های تجاری اشخاص و سایر حساب­‌ها اقدام شود، بعد از معرفی حساب تجاری صاحبان کسب وکار، طبق قانون تراکنش ­های درآمدی مربوط به حساب تجاری مشمول مالیات می‌­شود.

به طور کلی هر تراکنش درآمدی که حساب­‌های تجاری مربوط به کسب و کار ثبت شود، مشمول مالیات می­‌شود؛ اما در این خصوص مواردی نیز وجود دارد که از معافیت مالیاتی برخوردارند که در خصوص تراکنش های بانکی معاف از مالیات در ادامه توضیحات لازم ارائه شده است.

مشمولین مالیات گردش‌های بانکی و حساب‌های بانکی

افراد مختلف با توجه به شرایط خود و نیازهای روزمره جهت خرید مایحتاج زندگی، نقل و انتقال پول، فروش کالا یا خدمات اقدام به افتتاح حساب بانکی در بانک‌­های مختلف می‌­کنند؛ اما در این میان فقط تراکنش­ هایی مشمول مالیات می­‌شود که جنبه درآمدی داشته باشد و حساب مربوط به فعالیت تجاری شخص باشد.

در دوره مالیاتی گفتیم که با مشخص شدن نوع حساب، تراکنش ­های درآمدی در صورتی که کسب و کار شخص جزء مشاغل معاف از مالیات نباشد و همچنین صاحب حساب نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد خود اقدام نکرده باشد و در نهایت معافیت سقف مالیات گردش حساب را رد کرده باشد، در این صورت گردش حساب بانکی و حساب بانکی مورد نظر مشمول مالیات می­‌شود.

تراکنش بانکی مشکوک

در میان تراکنش ­های معمول روزانه که در سرتاسر جهان صورت می­‌گیرد، گاهی تراکنش­‌هایی وجود دارد که به عنوان تراکنش بانکی مشکوک شناخته می­‌شوند؛ تراکنش ­های بانکی که جزء تراکنش‌های مشکوک هستند را در تصویر زیر نام برده‌ایم.

تراکنش های بانکی معاف از مالیات کدامند؟

هر چند تراکنش‌­های بانکی مشمول مالیات شده و صاحب حساب باید نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد طبق آموزش اظهارنامه مالیاتی خود اقدام کند اما باید توجه شود که تمامی تراکنش­‌های بانکی مشمول مالیات نیست؛ تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات شامل تراکنش‌های زیر می‌باشد:

• تراکنش‌های بانکی با ماهیت درآمدی که در محاسبه مالیات در سال مربوطه محسبه شده است.
• تراکنش‌های با ماهیت درآمدی با نرخ صفر و یا معاف از مالیات از جمله درآمد حاصل از کشاورزی، وقف، نذورات، ارثیه
• تراکنش‌های با ماهیت غیردرآمدی

نحوه محاسبه مالیات تراکنش بانکی

افرادی که دارای تراکنش بانکی بوده و مشمول مالیات تراکنش بانکی می­‌شوند، برای محاسبه مالیات تراکنش بانکی باید طبق دستور سازمان امور مالیاتی و براساس ماده 131 قانون مالیات­ های مستقیم اقدام کند؛ فرمول محاسبه مالیات تراکنش بانکی 1402 به شرح زیر می‌باشد:

فروش یا درآمد= جمع تراکنش‌­های بی اثر یا معاف – جمع واریزی به همه حساب­‌های بانکی

مالیات تراکنش بانکی چقدر است؟

با شناسایی حساب­‌های بانکی و تراکنش­‌های مشمول مالیات سوالی که پیش می‌­آید این است که نحوه محاسبه مالیات تراکنش بانکی چگونه بوده و نرخ آن چقدر است؟ در خصوص نحوه محاسبه و فرمول آن در مطالب قبل توضیحات لازم ارائه شد، اما نرخ مالیات مربوط به تراکنش‌­های بانکی بر اساس ماده 131 مالیات‌های مستقیم تعیین می­‌شود. نرخ مالیات تراکنش بانکی 1401 و نرخ مالیات تراکنش بانکی 1402 در تصویر زیر شرح داده شده است.

مالیات حساب بانکی

اشخاص برای جلوگیری از حمل و نقل پول نقد و کاهش احتمال مربوط به خطرات پول نقد، اقدام به افتتاح حساب در بانک می­‌کنند، طبق قوانین جدید مالیاتی با توجه به این که برخی از این حساب­‌ها به عنوان حساب تجاری اشخاص شناخته می­‌شوند، مشمول مالیات می­‌شوند.

مالیات حساب بانکی و معافیت­ های مربوطه نیز در قانون مشخص شده است؛ اما باید توجه کرد که تمامی حساب­ های بانکی مشمول مالیات نیستند، فقط حساب­‌هایی که طبق قانون مشخص و دارای گردش حساب مشخصی هستند مشمول پرداخت مالیات می‌­گردند.

دستورالعمل و مالیات گردش حساب بالای 500 میلیون در سال

در میان تراکنش ­های بانکی انجام شده در صورتی که حسابی دارای مبلغ بیش از 500,000,000 تومان گردش حساب در سال داشته باشد، بانک مرتبط با ارسال پیامک و تماس تلفنی درخواست ارائه مدارک و مستندات می‌کند؛ در این صورت شخص باید با مراجعه به بانک مدارک و مستندات مربوطه را تحویل دهد.

در صورتی که شخص با مدارک و مستندات ارائه داده شده اثبات کند که حساب مذکور تجاری نیست و یا این که مالیات درآمد مربوط به گردش حساب را پرداخت کرده دیگر نیازی به پرداخت مالیات نخواهد بود؛ اما اگر نتواند موارد مذکور را به اثبات برساند طبق ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم باید اقدام به پرداخت مالیات نماید.

سقف تراکنش بانکی معاف از مالیات

سقف تراکنش بانکی معاف از مالیات برای اشخاص حقیقی بازنشسته تا مبلغ 20,000,000,000 ریال، مستمری بگیران تا 10,000,000,000 ریال و افراد فاقد شغل تا مبلغ 5,000,000,000 ریال است، درصورتی که افراد گروه­‌های مذکور دارای گردش حساب بیشتری باشند باید مدارک و مستندات مربوطه را به بانک مرتبط ارائه دهند تا ماهیت تراکنش‌ها از طرف بانک مورد بررسی قرار بگیرد.

نحوه پرداخت مالیات تراکنش‌های بانکی

شخصی که مشمول پرداخت مالیات تراکنش بانکی (Bank transaction tax) شده است، باید به سامانه سازمان امور مالیاتی به آدرس tax.gov.ir مراجعه و در سامانه مذکور ثبت نام نماید، بعد از ثبت نام در سامانه مربوط به سازمان امور مالیاتی برای پرداخت مالیات تراکنش بانکی به شرح زیر اقدام نماید:

• • ورود به سامانه با استفاده از نام کاربری و رمز عبور
  • انتخاب گزینه پرداخت الکترونیک مالیات از قسمت سایر خدمات مالیاتی
  • انتخاب گزینه صدور قبض جدید
  • تایید اطلاعات نمایش داده شده
  • انتخاب گزینه پرداخت آنلاین

شرایط دریافت مالیات تراکنش‌های بانکی

سازمان امور مالیاتی از اشخاصی مالیات تراکنش ­های بانکی را اخذ می­‌کند که دارای شرایط زیر باشند:

ردیف	شرایط دریافت مالیات تراکنش بانکی
1	جمع گردش تراکنش بانکی شخص، سقف گردش حساب برای مالیات را رد کرده باشد.
2	حساب شخص، تجاری و درآمدی باشد.
3	مالیات بر درآمد صاحب حساب پرداخت نشده باشد.
4	فعالیت تجاری صاحب حساب معاف از مالیات نباشد.

نحوه بررسی و رسیدگی تراکنش های بانکی

سازمان امور مالیاتی برای رسیدگی به تراکنش­‌های بانکی و تعیین مالیات تراکنش‌­ بانکی طبق دستورالعمل شماره 16/99/200 مورخ 1399/01/31 اقدام می‌­کند، در بررسی تراکنش‌­های بانکی باید به دسته بندی کلی به شرح زیر توجه گردد:

• • اشخاص حقیقی و حقوقی دارای پرونده مالیاتی
  • اشخاص حقیقی با بیش از یک پرونده در نظام مالیاتی
  • اشخاص حقیقی و حقوقی بدون پرونده مالیاتی
  • مالیات تراکنش حساب بانکی مربوط به شخص دیگر

مالیات بر تراکنش بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی دارای پرونده مالیاتی

اشخاص حقوقی و یا اشخاص حقیقی که دارای یک پرونده در نظام مالیاتی هستند، در صورتی که دارای تراکنش بانکی باشند، حداکثر طی مدت پنج روز کاری پس از دریافت اطلاعات تراکنش های بانکی، باید اطلاعات مربوطه طبق دستور کمیته در اختیار گروه ویژه رسیدگی به تراکنش های بانکی قرار بگیرد.

مالیات تراکنش بانکی اشخاص حقیقی با بیش از یک پرونده در نظام مالیاتی

اگر شخص حقیقی در نظام مالیاتی دارای بیش از یک پرونده باشد، با انجام تراکنش بانکی، حداکثر در طی مدت 2 هفته باید از صاحب حساب دعوت به عمل آمده و ضمن اخذ توضیحات کتبی و تهیه و تنظیم فرم شماره یک، هر تراکنش را به پرونده مربوطه ارتباط دهند.

مالیات بر تراکنش بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی بدون هیچ پرونده مالیاتی

در صورتی که شخص حقیقی یا حقوقی فاقد پرونده مالیاتی باشد، با انجام تراکنش بانکی باید حداکثر ظرف مدت 2 هفته، ضمن انجام تحقیقات لازم و با دعوت از صاحب حساب نسبت به تکمیل فرم شماره 2 و همچنین تشکیل پرونده مالیاتی برای صاحب حساب اقدام شود.

مالیات تراکنش حساب بانکی مربوط به شخص دیگر

اگر شخص حقیقی نسبت به تراکنش­‌های بانکی حساب مربوط به خود ادعا کند که تراکنش­‌های مذکور مربوط به شخص دیگری است و طرف مقابل نیز مدارکی مبنی بر رد موضوع نداشته باشد و همچنین کتبا موضوع را اعلام نماید، در خصوص شخص جدید مطابق مقررات قانونی اقدامات لازم به عمل خواهد آمد.

قانون جدید مالیات حساب بانکی

قانون کنترل تراکنش‌­های بانکی در ایران از سال‌­ها قبل در قانون مالیات‌­های مستقیم وجود داشته، اما از ابتدای سال 95 قانون مذکور جدی گرفته شده و در سال 96 تقریبا به اجرا گذاشته شده است، در طی اجرای قانون مذکور بررسی تراکنش‌­های مشکوک اشخاصی که فاقد پرونده مالیاتی مورد تاکید است.

در خصوص قانون مالیات حساب بانکی تقریبا هر ساله بخشنامه‌­های جدیدی صادر و به اجرا گذاشته می­‌شود، از جمله این بخشنامه‌­ها به بخشنامه مالیات تراکنش بانکی 1401، بخشنامه مالیات تراکنش بانکی 1402 می­‌توان اشاره کرد که در ادامه به تشریح هر یک پرداخته شده است.

بخشنامه تراکنش بانکی 1401

با توجه به ابهاماتی که در خصوص مالیات تراکنش بانکی به وجود می­‌آید، در هر سال بخشنامه­‌های متعددی صادر می­‌شود، در خصوص نحوه‌ی رسیدگی به اطلاعات پولی و مالی بدست آمده از تراکنش‌­های بانکی، بخشنام‌ه­ای به شماره به 11/1401/200 به تاریخ 11/02/1401 صادر شده است.

بخشنامه تراکنش بانکی 1402

بخشنامه تراکنش بانکی 1402 که در تاریخ 25/02/1402 از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ابلاغ شده است، در راستای اجرای ماده 171 قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1394 و اصلاحیه‌های بعدی آن، دستورالعمل شفاف‌سازی تراکنش‌های بانکی اشخاص را اصلاح و تکمیل می‌کند.

طبق بخشنامه فوق بانک‌ها موظف به ارسال اطلاعات تراکنش‌های بانکی اشخاص به سازمان امور مالیاتی به صورت ماهانه و به تفکیک نوع تراکنش، مبلغ، تاریخ، طرف معامله و سایر اطلاعات مربوطه هستند.

بخشنامه جدید مالیات تراکنش های بانکی

در بخشنامه­‌های صادر شده در خصوص مالیات تراکنش بانکی ایرادات و ابهامات مختلفی وجود دارد که با صدور بخشنامه‌­های جدید این ایرادات برطرف می­‌شود، به عنوان مثال یکی از موارد ملغی شده مربوط به مالیات گردش حساب بالای 35,000,000 تومان در ماه است.

به عبارتی در سال­ 1401 مقرر شده بود که برای حساب­‌های با تعداد 100 تراکنش در صورتی که سقف گردش حساب در ماه صاحب حساب بیش از 350,000,000 ریال باشد، مشمول تکمیل اظهارنامه مالیات گردش حساب شود، اما با توجه به تورم ایجاد شده در سال 1402 این بخشنامه ملغی شده است.

نکات مهم درباره مالیات تراکنش بانکی

به علت تعدد مشاغل و نوع فعالیت اشخاص حقیقی و حقوقی نکات مختلفی در رابطه با مالیات تراکنش بانکی به وجود آمده و در آینده ایجاد خواهد شد، در مطالب قبل به نکاتی در این خصوص از جمله معافیت سقف مالیات گردش حساب، مالیات گردش حساب بالای 35,000,000 اشاره گردیده است؛ در ادامه به دو مورد پرکاربرد از جمله تراکنش­‌های بانکی قبل از سال 1395 و مالیات تراکنش‌های کارتخوان اشاره شده است.

تراکنش های بانکی قبل از سال 1395

مطابق قانون، برای رسیدگی به تراکنش­‌های بانکی قبل از سال 1395، سازمان امور مالیاتی 5 سال فرصت دارد؛ به عنوان مثال در صورتی که در تراکنش بانکی شخصی، تراکنش مشکوک در سال 1395 رویت شود، مهلت رسیدگی 5 سال بعد از پایان خرداد ماه سال 1396 است.

در تاریخ 1400/06/31 طی ابلاغیه شماره 230/3759/د به سازمان امور مالیاتی ابلاغ شده، در صورتی که گردش بستانکاری شخصی کمتر از 5 میلیارد تومان باشد و تاکنون رسیدگی در این خصوص انجام نشده باشد، مشمول رسیدگی و حسابرسی نخواهد بود.

مالیات تراکنش های کارتخوان

یکی از راه‌های پرداخت وجه مربوط به کالا یا خدمات خریداری شده توسط اشخاص، استفاده از دستگاه کارتخوان می باشد، این دستگاه‌­ها که به حساب تجاری اشخاص متصل هستند، مطابق قانون پایانه‌های فروشگاهی باید مالیات دستگاه کارتخوان به سامانه مودیان پرداخت شود.

نتیجه گیری

برای این که مالیات تراکنش بانکی به درستی محاسبه شود و حساب­‌های شخصی اشخاص بدون وابستگی به کسب و کار آن شخص مشمول مالیات نشود، باید نسبت به جداسازی حساب‌­های تجاری اشخاص و سایر حساب­‌ها اقدام شود، بعد از معرفی حساب تجاری صاحبان کسب وکار، طبق قانون تراکنش ­های درآمدی مربوط به حساب تجاری مشمول مالیات می‌­شود.

در مقاله‌ای که خواندید در خصوص مالیات تراکنش های بانکی و نحوه پرداخت آن‌ها توضیح دادیم و دانستید که به چه تراکنش‌هایی مالیات تعلق می‌گیرد، در انتها اگر سوالی در خصوص موضوع مقاله و مباحث مالیاتی داشتید در قسمت دیدگاه برایمان بنویسید.